Ryan's Daughter (Η κόρη του Ράιαν)

Πριν δέκα χρόνια, ο πιο νεαρός εαυτός μου θα έβλεπε "με άλλο μάτι" την ταινία Ryan's Daughter του μεγάλου David Lean. Σήμερα, ο κατά δέκα χρόνια γηραιότερος μπορεί να ταυτιστεί με χαρακτήρες και καταστάσεις και "βλέπει" αλλιώς την ταινία. Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν και άλλα αγαπημένα έργα που αν τα ξαναδώ τώρα θα αλλάξω άποψη γι'αυτά, ή αν υπάρχουν έργα που δεν τα είχα εκτιμήσει ιδιαίτερα όταν τα είχα δει όντας νεαρότερος και ίσως αλλάξω γνώμη αν τα ξαναδώ.

Η ταινία είναι πολύ-πολύ μεγάλη σε διάρκεια (μα καλά; 3,5 ώρες;!), με σκηνές που παρατραβάνε και θα μπορούσαν να διαρκούν λιγότερο, έχει όμως καταπληκτική φωτογραφία από τον Freddie Young (κέρδισε το όσκαρ φωτογραφίας εκείνη τη χρονιά) και πολύ καλές ερμηνείες. Ο συγγραφέας Robert Bolt ήθελε να φτιάξει ένα σενάριο από τη Μαντάμ Μποβαρί του Φλωμπέρ με τη γυναίκα του Sarah Miles ως πρωταγωνίστρια. Ο David Lean τον έπεισε να το διασκευάσει ελεύθερα και να το τοποθετήσει σε ένα ιρλανδικό χωριό υπό Αγγλική κατοχή κάπου στα 1917. Πέρα από τη Miles, ο Robert Mitchum υποδύεται το σύζυγο και δάσκαλο του χωριού (σε έναν από τους πιο υποτονικούς του ρόλους), ο Christopher Jones τον Άγγλο διοικητή, ο Trevor Howard τον παπά του χωριού και ο John Mills στο ρόλο του τρελού του χωριού, κερδίζοντας και το όσκαρ β' ανδρικού ρόλου. Η ταινία είχε ακόμα δύο υποψηφιότητες, α' γυναικείου για τη Σάρα Μάιλς και ήχου.

Sometimes a Great Notion (Οι ατρόμητοι)

Το δεύτερο βιβλίο του Ken Kesey (διάσημος συγγραφέας για το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Στη φωλιά του κούκου») ασχολείται με μια οικογένεια υλοτόμων. Σε πρώτο πλάνο η κόντρα με τις απαιτήσεις του συνδικάτου, και η κόντρα με τις απεργειακές κινητοποιήσεις που ζητάνε καλύτερες αμοιβές. Η οικογενειακή επιχείρηση συνεχίζει (από εγωισμό; από υπεροπτισμό;) να δουλεύει γιατί μόνο αυτό ξέρει να κάνει. Σε δεύτερο πλάνο βλέπουμε την αποσύνθεση της πατριαρχικής οικογένειας, που έχει στην κορυφή τον Henry Fonda και τον παραμελισμό των γυναικείων χαρακτήρων, ιδιαίτερα αυτής που υποδύεται η Lee Remick, που όταν θα έρθει το πλήρωμα του χρόνου, θα πάρει το μπογαλάκια της και δρόμο. Ο ερχομός του νεαρού πρώην χίπι Sarrazin, γιος του Φόντα από άλλη γυναίκα, θα είναι ο καταλύτης για να βγούνε στη φόρα πολλά κρυμμένα μυστικά της οικογένειας, τα οποία θα ταρακουνήσουν τις ήδη τεταμένες σχέσεις. Τα τραγικά συμβάντα απλά θα οδηγήσουν το έργο προς την τελική ευθεία, όπου εκεί (στο τέλος) τα δύο ετεροθαλή αδέρφια θα βρουν σημείο ταύτισης.

Εκπληκτικά πλάνα της άγριας φύσης από ελικόπτερο, γνωριμία με το επάγγελμα των ξυλοκόπων (δείτε και το Come and Get It των Hawks/Wyler) επίκαιρο θέμα (επιχείρηση που κατατρώει τη φύση, απεργοί και απεργοσπάστες), προσεγμένες ερμηνείες. Το Sometimes a Great Notion είναι η δεύτερη σκηνοθετική δουλειά του Paul Newman, στο οποίο πρωταγωνιστεί μαζί με τους Henry Fonda, Lee Remick, Michael Sarrazin και Richard Jaeckel. Ο τελευταίος κέρδισε υποψηφιότητα β' ανδρικού ρόλου όπως και ο Henry Mancini στην κατηγορία του τραγουδιού.

The Cheyenne Social Club (Τα γεράκια)

Άλλη μια σκηνοθετική δουλειά του πασίγνωστου χορευτή Gene Kelly. Παρόλο που εκείνη την εποχή το σπαγγέτι γουέστερν δέσποζε, ο Κέλι μαζί με τους γερόλυκους James Stewart και Henry Fonda παρουσίασε ένα παλιομοδίτικο γουέστερν. Στο οποίο πρόσθεσε κωμικές πινελιές και μικρές ανατροπές των κλισέ, παίζoντας με τους όρους της φιλίας και της τιμής στην άγρια δύση, φτιάχνοντας ένα διασκεδαστικό σύνολο.

Τι είναι το The Cheyenne Social Club; Είναι ο οίκος ανοχής που κληρονομεί(!) ο καουμπόι Stewart από τον αποθανών αδερφό του και αναγκάζεται να γίνει ο διαχειριστής του οίκου, αφού δεν μπορεί να κάνει κάτι άλλο με αυτό, όπως θα μάθει μέσα από τις αποτυχημένες προσπάθειες για να του αλλάξει... χαρακτήρα.

Two Mules for Sister Sara (Οι γύπες πετούν χαμηλά)

Κωμικό και σατυρικό, περιπετειώδες και δυναμικό, το γουέστερν του Don Siegel Two Mules for Sister Sara αναμιγνύει κλασικά στοιχεία με σπαγγέτι επιρροές, αποτελώντας τελικά μία από τις ελάχιστες ταινίες του είδους που ξεχωρίζουν μέσα στη δεκαετία του '70. Το αταίριαστο ζευγάρι του σκληροτράχηλου καιροσκόπου Clint Eastwood και της μοναχής(;) Shirley MacLaine, με τις απίστευτες ατάκες και τις ατελείωτες κόντρες, αποτελεί την ουσία όλης της ταινίας. Η συνεργασία τους για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση κάποιων επαναστατών από μια φυλακή του Μεξικού αποτελεί απλώς το πρόσχημα για τη δημιουργία του γουέστερν. Ο Don Siegel επικεντρώνεται στο πρωταγωνιστικό ζευγάρι και κερδίζει με αυτή του την κίνηση. Δεν ξεχνάει όμως και τους λάτρεις της περιπέτειας, προσθέτοντας στο τέλος τη μεγάλη και βίαιη σεκάνς της απελευθέρωσης και της πολεμικής σύρραξης. Τώρα, ποια είναι τα δύο μουλάρια της αδερφής Σάρα (που λέει ο τίτλος); Όταν δείτε την ταινία (ή έστω μια άλλη αφίσα της), θα καταλάβετε.

The Private Life of Sherlock Holmes

Μια διαφορετική προσέγγιση στο πρόσωπο του Σέρλοκ Χολμς, μέσα από τη σεναριακή πένα των Billy Wilder και I.A.L. Diamond. Αφήνοντας κατά μέρος τις κωμικές ταινίες, μας παρουσιάζει εδώ μια άγνωστη (=φανταστική) περιπέτεια του Χολμς, για την οποία κανείς δεν ξέρει τίποτα καθώς ήταν αποτυχημένη, παρά την επιτυχή επίλυση του μυστηρίου. Και όλα αυτά ξεκινάνε επειδή ο Χολμς βαριέται του θανατά, δεν έχει τι να κάνει, οπότε μαζί με τον Γουάτσον δέχονται να βοηθήσουν μια όμορφη κυρία που προσπαθεί να βρει τα ίχνη του εξαφανισμένου άντρα της. Τα ίχνη θα τους οδηγήσουν στη Σκωτία, αντιμέτωπους με κυβερνητικά μυστικά αλλά και κάποιους γερμανούς μοναχούς(!) που έχουν πάρει όρκο σιωπής. Η ταινία The Private Life of Sherlock Holmes έχει μυστήριο, λίγη αγωνία, καλούς πρωταγωνιστές και φυσικά αρκετό «υπόγειο» χιούμορ μαζί με πολλά στοιχεία μετα-μοντερνισμού που νοστιμίζουν το όλο αποτέλεσμα.

Άγνωστη στο ευρύ κοινό η ταινία, να πούμε ότι αποτέλεσε το όνειρο του Wilder για να δημιουργήσει το δικό του επικό έργο. Όταν τελείωσαν τα γυρίσματα είχε πάνω από τρεις ώρες υλικό. Η εταιρεία όμως αποφάσισε να περικόψει σκηνές και να μικρύνει η διάρκειά της. Έτσι καταλήξαμε στην εκδοχή των 125 λεπτών. Οι υπόλοιπες σκηνές θεωρούνται πλέον εξαφανισμένες.

There Was A Crooked Man...

Ταινία φυλακής με περιτύλιγμα γουέστερν, με μεγάλους σταρ (Kirk Douglas και Henry Fonda) σε περασμένα μεγαλεία και πτωτική εκείνη την εποχή πορεία. Στην καρέκλα του σκηνοθέτη έκατσε για προτελευταία φορά ο Joseph Mankiewicz στη δύση της καριέρας του, ενώ το σενάριο συνυπόγραψε ο Robert Benton (Κράμερ εναντίον Κράμερ κ.λ.π.) στην αρχή της δικής του (δύο χρόνια μετά την υποψηφιότητα για όσκαρ σεναρίου για το Μπόνι και Κλάιντ). Στο πρώτο λοιπόν μισάωρο του There Was A Crooked Man... παρακολουθούμε τις συνοπτικές διαδικασίες που οδήγησαν τον πρωταγωνιστή Ντάγκλας και το πολυπληθέστατο δευτεραγωνιστικό καστ (Hume Cronyn, Warren Oates, Burgess Meredith, John Randolph) στη φυλακή και τον σερίφη Φόντα στην σύνταξη. Αυτοί οι φυλακισμένοι (που αν τους παρατηρήσετε θα δείτε ότι πρόκειται για χαρακτήρες που εκφράζουν όλα τα κοινωνικά στρώματα) θα τοποθετηθούν μαζί σε ένα κελί και με ιθύνοντα νου και μπροστάρη τον Ντάγκλας, θα αρχίσουν να σχεδιάζουν την απόδρασή τους. Και πώς τους έπεισε να συμμετάσχουν; Επειδή όλοι ξέρουν ότι έκλεψε 500.000 δολάρια, που έχει κάπου κρυμμένα! Τα πραμάτα θα περιπλακούν όταν έρθει ο Φόντα ως νέος διευθυντής των φυλακών, που έχει βλέψεις και οράματα να αναμορφώσει το σύστημα και να βελτιώσει τις συνθήκες των κρατουμένων. Ως επί τω πλείστον πρόκειται για μια διασκεδαστική ταινία, με πολλές κωμικές καταστάσεις, έχοντας μια υπόγεια σάτιρα αλλά και κάποιους στυγνούς σκοτωμούς προς το τέλος που υποδηλώνουν ότι είμαστε στην αρχή της δεκαετίας του '70 και δεν πρόκειται για ταινία γουέστερν του '50. Πρωτοκυκλοφόρησε τα Χριστούγεννα του 1970 αλλά πάτωσε οικτρά. Ήταν μια δύσκολη εποχή για το γουέστερν ως είδος αλλά και για τους κλασικούς πρωταγωνιστές του παρελθόντος. Παρόλο αυτά, πρόκειται για μια πολύ καλή παραγωγή, μια καλή αναλαμπή στο είδος που είχε κορεστεί και είχε πάρει την κατιούσα, και σίγουρα δεν πρόκειται να σας κουράσει.

The Out-of-towners (Οι επαρχιώτες)

Με αεροπλάνα (τρένα) και βαπόρια, που λέει και το γνωστό τραγούδι. Κάπως έτσι, ο Jack Lemmon με τη γυναίκα του ξεκινάνε από την κωμόπολή της για να πάνε στη Νέα Υόρκη για συνέντευξη σε νέα δουλειά. Μόνο που η ομίχλη στο αεροδρόμιο της ΝΥ θα τους στείλει στη Βοστόνη. Από τη Βοστόνη μετά βίας θα προλάβουν το τρένο. Θα φτάσουν νύχτα στην αμερικανική μητρόπολη, πεινασμένοι, μέσα στην καταρρακτώδη βροχή, με όλα τα ξενοδοχεία να είναι γεμάτα, στην οποία έχει κηρυχτεί γενική απεργία στα μέσα μεταφοράς! Οι αναποδιές, η μια μετά την άλλη, δεν λένε να σταματήσουν: κλέφτες, κυνηγητό κακοποιών μαζί με τους αστυνομικούς, να τριγυρνάνε στο Σέντραλ Παρκ χωρίς παπούτσια. Ο Lemmon αρχίζει να τα παίρνει στο κρανίο και η καημένη η γυναίκα υπομένει στωικά τα πάντα ελπίζοντας σε ένα καλύτερο... τι; Το Out-of-towners έγραψε ο Neil Simon κατευθείαν για τον κινηματογράφο, βάζοντας όλα τα κακά και ανάποδα μιας μητρόπολης να τα πάθει το πρωταγωνιστικό μας ζευγάρι. Ενδιαφέρουσα κωμική ταινία, με τον Lemmon να δίνει άλλη μια σπιρτόζικη και... τσιτωμένη ερμηνεία. Δίπλα του η Sandy Dennis, που είδαμε και στο Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ, που έφυγε πολύ νωρίς απ'τη ζωή το 1992, μόλις στα 54 της. Τώρα το ριμέικ με τον Στιβ Μάρτιν και την Γκόλντι Χόουν, δεν το έχουμε δει και δεν μπορούμε να κάνουμε συγκρίσεις.

The Go-Between (Ο μεσάζων)

Ένα μικρό παιδί πηγαίνει για καλοκαιρινές διακοπές στην έπαυλη μιας πλούσιας οικογένειας. Όταν ο φίλος του αρρωστήσει και μείνει έγκλειστος στο δωμάτιο του, θα αρχίσει να τριγυρίζει μόνος του το κτήμα, να κάνει παρέα με τη μεγάλη αδερφή του φίλου του αλλά και με έναν γειτονικό αγρότη. Αυτοί οι δυο θα χρησιμοποιήσουν τον μικρό για να τους μεταφέρει τα ραβασάκια και να κανονίζει τα μυστικά ραντεβού τους. Αυτός θα είναι ο Μεσάζων του τίτλου. Ο βρετανός Joseph Losey παρουσιάζει έναν «απαγορευμένο» έρωτα στη βικτωριανή εποχή με ενδιαφέροντα τρόπο. Κάποια flash-forward δίνουν στην ταινία μια έξτρα γοητεία. Ο μικρός θα αρχίσει να κάνει αδιάκριτες ερωτήσεις γύρω από τις σχέσεις αντρών-γυναικών και θα φέρει σε δύσκολη θέση τον αγρότη μας. Έξοχη φωτογραφία που αποτυπώνει την επαρχία του Norfolk της καλοκαιρινής περιόδου. Πολύ καλές ερμηνείες από όλο το καστ. Το... άτακτο ζευγάρι υποδύονται η Julie Christie και ο Alan Bates. Η αυστηρή μητέρα Margaret Leighton κέρδισε μια υποψηφιότητα για όσκαρ β' γυναικείου ρόλου. Η ταινία κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 1970.

The Ballad of Cable Hogue (Γύπες πάνω από την έρημο)

Το αμέσως επόμενο πρότζεκτ του Sam Peckinpah, μετά την επική Άγρια Συμμορία αποτέλεσε ένα άλλο γουέστερν, το The Ballad of Cable Hogue. Εδώ όμως τα πράματα είναι πιο χαλαρά, τα κωμικά στοιχεία έχουν τον πρώτο ρόλο και το αποτέλεσμα είναι μια εντελώς περίεργη ταινία. Ο Jason Robards υποδύεται τον Cable Hogue του τίτλου, έναν άξεστο καιροσκόπο και ολίγον τι δειλό, που αφήνεται από τους «συντρόφους» του στην έρημο χωρίς νερό. Στην προσπάθεια να βγει από την έρημο πέφτει σε μια μικρή λακούβα με νερό. Ανάκαλυψε κατά λάθος το μοναδικό μέρος του αχανούς ερημικού τόπου στο οποίο αναβλύζει νερό. Και αφήνοντας κατά μέρος τη σκέψη για εκδίκηση, αποφασίζει πανέξυπνα να επωφεληθεί από αυτό, δημιουργώντας έναν σταθμό ξεκούρασης και ανεφοδιασμού για τα καραβάνια, τα άλογα και τους ανθρώπους. Ο Peckinpah παίζει με τα στερεότυπα του γουέστερν και την χριστιανικότητα των αποίκων και βάζει τον Hogue να βρίσκει τον έρωτα στο πρόσωπο μιας πόρνης. Η δίψα για χρυσό στην Άγρια Δύση υπερνικιέται από την αληθινή δίψα για νερό και μεις παρακολουθούμε την επίτευξη του αμερικανικού ονείρου μέσα στο πουθενά. Όντας διορατικός, στο τέλος της ταινίας θα δει τον ερχομό του πολιτισμού και το τέλος της επιχείρησής του. Η μπαλάντα προς τιμή του, όπως λέει ο τίτλος, θα κλείσει την ταινία που παρακολουθήσαμε ευχάριστα, αλλά να πούμε ότι δεν μας άφησε και καμιά ιδιαίτερη αίσθηση.

Borsalino

Αφού είδαμε πρώτα τη συνέχεια, κάτσαμε να δούμε και το πρώτο έργο. Ο Alain Delon βγαίνει από τη φυλακή, πλακώνεται στο ξύλο με τον Jean-Paul Belmondo και κάπως έτσι ξεκινάει η κοινή τους καριέρα στον υπόκοσμο της Μασσαλίας, στη δεκαετία του '20. Όταν αρχίσει να ρέει το παραδάκι, θα μπορέσουν κι αυτοί να φορέσουν το καπέλο Μπορσαλίνο και να δείχνουν ότι είναι πετυχημένοι, μεγάλοι και τρανοί! Με μεθοδικά βήματα (και αρκετές σφαίρες) θα ανέβουν κατηγορία. Αυτό δεν θα αρέσει στους μεγαλομαφιόζους, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να τους «βγάλουν» απ'το παιχνίδι. Η ταινία είναι σίγουρα πολύ καλύτερη από την μετριότατη συνέχειά της, αλλά πάλι δεν είναι τίποτα σπουδαίο. Πολλά κλισέ στοιχεία που έχουμε δει σε πολλές ταινίες, και παλιότερες και νεότερες. Μόνο για τους θαυμαστές των Ντελόν και Μπελμοντό, το κουλ ύφος του πρώτου και το παιχνιδιάρικο του δεύτερου.

Για το διάσημο καπέλο, κοιτάξτε εδώ.

Beneath the Planet of the Apes

Η μεγάλη επιτυχία του πρώτου Πλανήτη των πιθήκων οδήγησε την εταιρεία στην άμεση δημιουργία της συνέχειάς της. Ο Charlton Heston δεν ήθελε να συμμετάσχει ιδιαίτερα και είχε ζητήσει από τους παραγωγούς να σκοτώσουν το χαρακτήρα του στα πρώτα λεπτά της ταινίας. Η Επιστροφή στον πλανήτη των πιθήκων κυκλοφόρησε το 1970 και συνεχίζει ακριβώς από κει που τελείωσε η προηγούμενη. Ο αστροναύτης Taylor του Heston αφήνει τους πιθήκους και ανακαλύπτει την αλήθεια στην παραλία και στη συνέχεια εξαφανίζεται στην έρημο. Η ταινία μάς παρουσιάζει άλλον έναν επιζήσαντα αστροναύτη (που υποδύεται ένας άγνωστος ηθοποιός) και μαθαίνει και παθαίνει με τη σειρά του ο ίδιος τα ίδια που έπαθε και έμαθε ο Heston/Taylor στην ορίτζιναλ ταινία. Μετά από καμιά ώρα περιπετειών και συναντήσεων με γνωστά (σε εμάς) πρόσωπα, θα ξεφύγει από τους πιθήκους και θα βρει καταφύγιο σε υπόγειες σπηλιές. Εκεί θα ανακαλύψει την κατεστραμμένη Νέα Υόρκη κάτω από τη γη (εξ ου και ο αγγλικός τίτλος: beneath...) και θα πέσει πάνω στους επιζώντες ανθρώπους που έχουν τελειοποιήσει την επικοινωνία με το μυαλό και πιστεύουν στον ένα θεό, την ατομική βόμβα! Στο τελευταίο δεκαπεντάλεπτο της ταινίας θα εμφανιστεί τελικά ο Taylor και μαζί πλέον θα προσπαθήσουν να αποτρέψουν την ενεργοποίηση της βόμβας από τους ανθρώπους εναντίον των πιθήκων. Χαμός έχει να γίνει, που λέτε, και γω αναρωτιέμαι, μετά από τέτοιο τέλος, τι σεναριακές ιδέες βρήκαν και φτιάξανε άλλες τρεις κινηματογραφικές συνέχειες. Η ταινία βλέπεται για απλή διασκέδαση, αν και θέλει να κάνει σχόλιο για την εποχή του ψυχρού πολέμου αλλά και το φανατισμό των εκκλησιών και των οπαδών τους. Φάση είχε και μια διαδήλωση κατά του πολέμου από ειρηνιστές πίθηκους(!) που μας θύμισε τις αντίστοιχες κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, που ήταν σε πλήρη εξέλιξη εκείνη την εποχή.

Little Big Man (Το μεγάλο ανθρωπάκι)

Η αμερικανική ιστορία της άγριας δύσης μέσα από τη σατιρική και καυστική ματιά του Arthur Penn. Το Μεγάλο ανθρωπάκι είναι ο Dustin Hoffman, ο οποίος αιχμαλωτίζεται από τους ινδιάνους και μεγαλώνει σύμφωνα με τα δικά τους πρότυπα, ήθη και έθιμα. Στην πορεία θα τον πάρουν πίσω οι λευκοί και θα προσπαθήσουν να του μεταδώσουν τα... χριστιανικά πρότυπα με δασκάλα την σεξουαλικά καταπιεσμένη Faye Dunaway. Ο φίλος μας ψάχνει να βρει τι μπορεί να κάνει στη ζωή και γίνεται πωλητής ψευτο-γιατροσόφιων δίπλα στον Merriweather, αργότερα ανεκδιήγητος πιστολέρο με το όνομα Soda Pop Kid και γνωρίζεται με τον Wild Bill Hickok, και πιο μετά κατατάσσεται (ή καλύτερα να πούμε γίνεται μουλαρο-οδηγός) στο στρατό του Κάστερ. Όταν βρεθεί όμως μπροστά στην σφαγή της ίδιας του της φυλής, θα αποφασίσει να πάρει τα βουνά και να ξανασμίξει με τους λίγους που απέμειναν. Η τύχη/μοίρα θα τα φέρει έτσι ώστε να γίνει ιχνηλάτης του Κάστερ και θα τον οδηγήσει στη μάχη του Λιτλ Μπιγκ-χορν όπου και θα συναντήσει το δικό του Βατερλό.

Μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση στους μύθους της άγριας δύσης για την εποχή εκείνη. Μεγάλες αλήθειες λέγονται σ'αυτήν την ταινία μέσα από σκληρά, τραγικά και κάποιες φορές κωμικά γεγονότα. Ο Dustin Hoffman είναι όλη η ταινία και αυτό το one-man-show αξίζει να το απολαύσετε. Το ότι αγνοήθηκε γενικά από την Ακαδημία (εκτός από τον ινδιάνο Chief Dan George που κέρδισε υποψηφιότητα στην κατηγορία του β' ανδρικού ρόλου) είναι ένας ακόμα λόγος για να τη δείτε!

Figures in a Landscape (Οι δύο μεγάλοι δραπέτες)

Ολόκληρη η ταινία Figures in a Landscape του Joseph Losey αφορά δύο φυγάδες που καταδιώκονται στα βουνά και τα λαγκάδια. Χωρίς να μάθουμε ποτέ τον λόγο, παρακολουθούμε τις περιπέτειές τους προσπαθώντας να φτάσουν στα σύνορα της (άγνωστης) χώρας και να περάσουν προς την ελευθερία. Αντίπαλός τους ένα ελικόπτερο στην αρχή και στο τέλος ένας ολόκληρος στρατός. Η ταινία ξεκινάει απίστευτα δυναμικά, σε κρατάει απ' τον λαιμό και δεν σε αφήνει ως το τέλος. Εντάξει, μπορεί να βαραίνει λίγο, σίγουρα όμως δεν περνάει απαρατήρητη. Καθότι ο σκηνοθέτης έχει συνεργαστεί πολλές φορές με τον Χάρολντ Πίντερ, τα πάντα στην ιστορία μας εδώ συμβολίζουν κάτι αλλά ταυτόχρονα και τίποτα συγκεκριμένο. Οι... φιγούρες στο τοπίο είναι ο Robert Shaw και ο νεαρός Malcolm McDowell. Ο πρώτος -σημειώστε- έγραψε και το σενάριο, το οποίο ήταν βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο κάποιου Barry England. Αν την πετύχετε πουθενά, τσιμπήστε την χωρίς δεύτερη σκέψη.

Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto (Υπεράνω πάσης υποψίας)

Ο Gian Maria Volontè είναι διευθυντής του τμήματος ανθρωποκτονιών και παίρνει προαγωγή. Προηγουμένως όμως έχει σκοτώσει την ερωμένη του και έχει αφήσει επίτηδες παντού στοιχεία που τον ενοχοποιούν· δακτυλικά αποτυπώματα, αποτύπωμα παπουτσιού πάνω στα αίματα, κλωστές κάτω από τα νύχια του θύματος. Αυτό που επιθυμεί είναι να δει ότι είναι πολίτης Υπεράνω πάσης υποψίας!

Εκπληκτικής σύλληψης ιδέα που στα χέρια του αριστερού σκηνοθέτη Elio Petri γίνεται μια σπουδαία ταινία, η οποία παραμένει φρέσκια και παρακολουθείται άνετα ακόμα και σήμερα. Σε γενικές γραμμές, η ταινία χαρακτηρίζεται από την ανελέητη σάτιρα που στόχο δεν έχει μόνο τους αστυνομικούς αλλά και ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια. Μια σάτιρα με μπόλικο μαύρο χιούμορ που θέλει να παρουσιάσει πόσο διαφθείρονται όσοι έχουν την απόλυτη εξουσία στα χέρια τους. Ο Gian Maria Volontè στην καλύτερη στιγμή του και η μουσική του Ennio Morricone εκπληκτικά κολλητική. Κέρδισε το όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και το βραβείο της επιτροπής στο φεστιβάλ των Καννών.

Rio Lobo

Η τελευταία ταινία του Howard Hawks ξεκινάει με μια θεαματική ληστεία ενός τρένου που μεταφέρει μια χρηματαποστολή από αντάρτες της Ομοσπονδίας. Ο αρχηγός του τρένου (Τζον Γουέιν) φυλακίζει τους δύο ηγέτες των εχθρών· οι τρεις τους όμως αργότερα, όταν τελειώσει η διαμάχη, γίνονται φίλοι. Αναζητούν μαζί τους προδότες μέσα στην Ένωση που είναι υπεύθυνοι για μια αλυσίδα ληστειών τρένων, μια αποστολή που μοιραία οδηγείται στο τέλος σε ένα ξέφρενο πιστολίδι.

Το Rio Lobo γυρίστηκε το 1970 και κλείνει την άτυπη τριλογία των ταινιών μετά τον Rio Bravo και το El Dorado. Η γραφή του για εκείνη την εποχή που κυκλοφόρησε φαντάζει αρκετά παλιομοδίτικη, κατακρεουργήθηκε από τους τότε κριτικούς και το κοινό σφύριξε αδιάφορα. Ένα κλασικίζον γουέστερν, μέσα στα χρόνια της αμφισβήτησης, ήταν λίγο δύσκολο να ενθουσιάσει. Αλλά ακόμα και σήμερα συστήνεται μόνο για τους φαν του είδους και τους φαν του John Wayne.

The Twelve Chairs (Το μυστήριο με τις δώδεκα καρέκλες)

Μετά την επιτυχία των Παραγωγών και το όσκαρ σεναρίου, ο Mel Brooks σκηνοθέτησε τις Δώδεκα καρέκλες. Μια κωμική (τι άλλο;) ιστορία απληστίας που διαδραματίζεται στη Σοβιετική Ένωση λίγα χρόνια μετά την Οκτωβριανή επανάσταση. Ένας πρώην αριστοκράτης μαθαίνει από την ετοιμοθάνατη πεθερά του ότι αυτή είχε τοποθετήσει έναν μεγάλης αξίας θησαυρό σε μία από τις δώδεκα καρέκλες της παλιάς τους τραπεζαρίας. Από κει και έπειτα, όπως αντιλαμβάνεστε, ξεκινάνε απίθανες καταστάσεις, ένα ανελέητο κυνηγητό ανεύρεσης αυτών των καρεκλών που διασκορπίστηκαν πριν χρόνια σε όλη τη Ρωσία. Μαζί με τον αριστοκράτη συνεργάζεται ένας νεαρός ζητιάνος και βασικό ρόλο στα... πάθη τους θα παίξει και ο ιερέας που άκουσε την εξομολόγηση της ετοιμοθάνατης.

Το διάσημο μυθιστόρημα των Ρώσων Ilf and Petrov μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο Brooks το 1970, μένοντας αρκετά πιστός στο βιβλίο. Βέβαια, μην περιμένετε να δείτε μια ταινία με το χαρακτηριστικό αναρχικό χιούμορ του· αυτό θα έρθει τέσσερα χρόνια αργότερα. Εδώ υπάρχει μια υποτυπώδης ιστορία, έχουμε καθαρά μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος και λίγη συγκίνηση. Λίγη όμως. Από ευτρέπελα αρκετά, αλλά οι ερμηνείες μπορεί να σας ξινήσουν λίγο· εκτός από αυτή του Dom DeLuise στο ρόλο του ιερέα. Αν σας θυμήσει και το Αγάπησα μια πολυθρόνα με τον Βουτσά δεν θα έχετε πέσει έξω.

Catch-22

Με δυο λόγια η ταινία Catch-22 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί με τη γνωστή φράση: εκεί που αρχίζει ο στρατός, τελειώνει η λογική!

Ο πρωταγωνιστής μας (και πρόπερσι βραβευμένος με όσκαρ) Alan Arkin είναι ένας πιλότος βομβαρδιστικού αεροσκάφους που βρίσκεται σε μονάδα κάπου στη Μεσόγειο, την εποχή της αντεπίθεσης των συμμάχων. Ύστερα από πολλές επιχειρήσεις προσπαθεί να πάρει απολυτήριο, αλλά μαθαίνει ότι υπάρχει μια παγίδα (catch), ένας κανονισμός με την ονομασία Catch-22 που δεν του αφήνει κανένα περιθώριο λογικής αντιμετώπισης του θέματός του! Έτσι παραμένει στο πόστο του και βλέπουμε διάφορες παρανοϊκές ιστορίες (χωρίς χρονολογική σειρά) και στιγμιότυπα βγαλμένα από τη φαντασία και τα όνειρα του Arkin. Ενδιαφέρον έχει η τραγελαφικότητα και ο σουρεαλισμός που κυριαρχούν στην πραγματικότητα σε αντίθεση με τη ωμότητα και τη σκληράδα κάποιων σκηνών της φαντασίας του ήρωα. Πλήθος χαρακτήρων και γνωστών ηθοποιών συμμετέχουν στην ταινία παραγωγής 1970, οι περισσότεροι ανερχόμενοι ηθοποιοί της εποχής: Jon Voight, Martin Sheen, Art Gurfunkel, με τη συμμετοχή των... βετεράνων Orson Welles, Anthony Perkins, Martin Balsam. Η αντιπολεμική, σατιρική, μαύρη κωμωδία του Mike Nichols όμως απέτυχε εμπορικά. Ίσως το πιο κωμικό και πετυχημένο MASH που κυκλοφόρησε λίγους μήνες νωρίτερα αποτέλεσε την ταφόπλακα για την επιτυχία του έργου. Παρακολουθείται με ενδιαφέρον, βεβαίως-βεβαίως, και έχει και αρκετές έξυπνες κωμικές σκηνές, αλλά υπάρχει επίσης μια αίσθηση ότι κάτι δεν πήγε συνολικά καλά. Το βιβλίο του Joseph Heller πάνω στο οποίο βασίστηκε η ταινία δεν το έχω διαβάσει ακόμα για να μπορώ να κάνω συγκρίσεις.

Il Conformista (Ο κομφορμίστας)

Σε όλη τη διάρκεια της —καλύτερης για πολλούς— ταινίας του Bernardo Bertolucci του 1970, Ο Κομφορμίστας, παρατηρούμε τον πρωταγωνιστή Jean-Louis Trintignant να προσπαθεί να γίνει ένας «κανονικός» άνθρωπος. Μια προσπάθεια που θα τον οδηγήσει να παντρευτεί μια κοπέλα που δεν αγαπά, να συμμετάσχει στο φασιστικό κίνημα της προπολεμικής Ιταλίας και να πάει στο Παρίσι για να δολοφονήσει έναν αυτοεξορισμένο, πρώην καθηγητή του. Όλα αυτά μέσα από ανεπανάληπτης ομορφιάς εικόνες, μέσα από μια δαιδαλώδης αφήγηση, όπου το παρελθόν μπλέκεται επιδέξια με το παρόν. Θέματα όπως η σχέση του ατόμου με το κοινωνικό σύνολο, για τη φασιστική Ιταλία και για την κατάπτωση των ηθικών αξιών πλασάρονται μέσα από τα πανέξυπνα καδραρίσματα του Bertolucci, την πανέμορφη φωτογραφία και τα εκπληκτικά μπαρόκ και αρτ-ντεκό σκηνικά, που στο τέλος εξυψώνουν την ταινία σε κάτι παραπάνω από μια απλή φιλμική εμπειρεία· ιδού η κινηματογραφική τέχνη σε όλο της το μεγαλείο.