They Died With their Boots On (Η επέλασις των δραγώνων)

Μαθήματα αμερικανικής ιστορίας από τον Έρολ Φλιν Ν.2. Πολλοί μπερδεύουν αυτή την ταινία με την προηγούμενη που αναφέραμε προ λίγων μηνών, το Σάντα Φε, μιας και τα δύο έργα αφηγούνται ιστορίες από την εποχή των μέσων του 19ου αιώνα και τον Αμερικανικό Εμφύλιο και περιλαμβάνουν τον στρατηγό Κάστερ. Εδώ ο Κάστερ του Φλιν είναι ο πρωταγωνιστής και παρακολουθούμε στιγμές από την καριέρα του μέχρι το τραγικό φινάλε στη μάχη του Λιτλ Μπιγκχορν κόντρα στον Crazy Horse (που υποδύεται ο νεαρός Anthony Quinn). Σύζυγος του η Olivia de Havilland (ποια άλλη φυσικά, στην όγδοη τότε συνεργασία τους). Η ταινία They Died with their Boots On ήταν η 3η μεγαλύτερη επιτυχία της χρονιάς πίσω στα 1941, παρακολουθείται ευχάριστα, ό,τι πρέπει για τους φίλους της κλασικής εποχής του Χόλιγουντ, έχοντας φυσικά τις αναμενόμενες ιστορικές ανακρίβειες, ερμηνευτικές γραφικότητες και κάποιες υπερβολές.

Johnny Eager

Ένα από τα πρώτα φιλμ-νουάρ έργα, με τον αντι-ήρωα πρωταγωνιστή που υποδύεται ο Robert Taylor με τον ονοματεπώνυμο Johnny Eager να παρουσιάζεται ως ταξιτζής στον αστυνομικό που τον επιτηρεί μετά την αποφυλάκιση του, αλλά παρασκηνιακά συνεχίζει να εξουσιάζει το κομμάτι του υπόκοσμου που είχε και πριν μπει φυλακή. Στην προσπάθεια του να ανοίξει το δικό του νόμιμο κυνοδρομείο, θα παγιδεύσει τον εισαγγελέα που τον κυνηγάει, χρησιμοποιώντας την κόρη του Lana Turner, η οποία "δάγκωσε τη λαμαρίνα" για τον Eager. Οι σύμμαχοι του Eager θα αποκτήσουν δικές τους φιλοδοξίες και οι αντίπαλοί του θα προσπαθήσουν να το χρησιμοποιήσουν αυτό. Οι ανατροπές θα είναι συνεχόμενες και θα οδηγήσουν τον Eager να πάρει τις αποφάσεις του. Αλλά έχοντας τελικά ερωτευτεί και αυτός την κόρη του εισαγγελέα, θα πάρει εκείνες τις αποφάσεις για να σώσει την Lana Turner, γνωρίζοντας ότι θα τον οδηγήσουν στο μοιραίο τέλος.

Από τα πιο ενδιαφέροντα έργα της εποχής, που έχει συμπρωταγωνιστή τον απίστευτο Van Heflin, στο ρόλο του αλκοολικού φίλου του Eager με τις φιλοσοφικές & λογοτεχνικές του ατάκες. Για αυτή την ερμηνεία κέρδισε το όσκαρ β' ανδρικού ρόλου.

The Devil and Miss Jones (Ιδιοτροπίες εκατομμυριούχων)

Μια πιο ρομαντική αντίληψη των πραγμάτων από τους Αμερικανούς του 1941. Τόσο για τον πρωταγωνιστή Charles Coburn, που υποδύεται τον εκατομμυριούχο που αποφασίζει να δουλέψει σε μια από τις εταιρείες του χωρίς να γνωρίζουν ποιος είναι οι υπόλοιποι συνάδελφοι (και βλέπει από πρώτο χέρι πώς έχουν τα πράματα), όσο και για τον νεαρό Robert Cummings, που υποδύεται τον ιδεαλιστή απολυμένο εργαζόμενο που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των εργαζομένων και προσπαθεί να φτιάξει σωματείο για τους εργαζομένους. Όλα αυτά (και ολίγον αριστερά) κάποια χρόνια πριν έρθει ο κ. Μακάρθι και αλλάξει τα δεδομένα. Στη μέση της ιστορίας η κυρία Τζόουνς του τίτλου είναι η Jean Arthur, μία από τις πιο διάσημες ηθοποιούς της εποχής της. Σενάριο από τον Norman Krasna σε μία παραγωγή του Frank Ross (που ήταν τότε ο σύζυγος της Arthur). Κωμικές παρεξηγήσεις γύρω από το χώρο εργασίας και εύστοχες πινελιές από τα υπονοούμενα του Coburn, που κέρδισε μία υποψηφιότητα για όσκαρ. Η σκηνοθεσία του The Devil and Miss Jones ανήκει στον έμπειρο Sam Wood, που μας έδωσε ένα καλούτσικο αποτέλεσμα. Λέω καλούτσικο, επειδή νιώθω πως η ιστορία θα μπορούσε να απογειωθεί ακόμα περισσότερο στα χέρια κάποιου άλλου σκηνοθέτη. Ο Coburn και η Arthur συνεργάστηκαν ξανά δύο χρόνια μετά στο καλύτερο The More the Merrier.

The Little Foxes (Μικρές αλεπούδες)

Στο αμερικανικό νότο, η Μπέτι Ντέιβις και τα δύο της αδέρφια προσπαθούν να συνάψουν επαγγελματική σχέση με έναν βιομήχανο από το Σικάγο. Χρειάζονται το αρχικό κεφάλαιο αλλά ο άρρωστος, σχεδόν ετοιμοθάνατος, σύζυγος της Ντέιβις δεν θέλει να βάλει λεφτά. Αυτό θα επιφέρει την τελική κρίση στη συζυγική τους σχέση (που είχε ήδη προβλήματα). Αυτή θέλει να ζήσει στα λούσα και τη χλιδή, αυτός βλέπει τα πράματα πιο ρεαλιστικά. Ο γιος του ενός αδερφού δουλεύει στην τράπεζα και έχει τα κλειδιά από τις θυρίδες. Τα δύο αδέρφια θα τον πείσουν να "σηκώσει" τα χρήματα του κουνιάδου τους, για να προχωρήσει το σχέδιο τους. Μόνο που στο τέλος η αποκάλυψη των δολοπλοκιών τους θα φανερώσει και τα αληθινά ενδόμυχα πάθη τους.

Ο William Wyler σκηνοθετεί άλλο ένα εκπληκτικό έργο και παρουσιάζει τα πάθη της οικογένειας για χρήμα, εξουσία και τις δολοπλοκίες μέσα στην οικογένεια για να πετύχουν το σκοπό τους. Στον αντίποδα η νεαρή κόρη με τον άρρωστο πατέρα και το φίλο της, το δημοσιογράφο της πόλης, εκφράζουν πιο φιλελεύθερες απόψεις, πάντα για την εποχή που περιγράφει το έργο.
Το σενάριο έγραψε η συγγραφέας Lilian Hellman, της οποίας αρκετά θεατρικά έργα σκηνοθέτησε ο Wyler. Οι Μικρές αλεπούδες είχαν εννιά υποψηφιότητες για όσκαρ αλλά δεν κέρδισαν κανένα.

The Devil and Daniel Webster (Έρως και χρήμα)

Καημένος και άτυχος αγρότης που δεν έχει στον ήλιο μοίρα, δέχεται και υπογράφει επταετές συμβόλαιο με τον Έξω-από-δω (με το παρατσούκλι Σκρατς) ώστε να αποκτήσει λίγο άμεσο χρήμα και να λύσει τα προβλήματά του. Το ένα θα φέρει το άλλο και -φυσικά- θα καταλήξει να είναι ο κυρίαρχος μεγαλοκτήμονας της περιοχής του. Θα καταλήξει επίσης να έχει προβλήματα με το γάμο του και να τον μισούνε όλοι οι συνάδελφοι αγρότες της περιοχής. Αυτός θα νομίζει ότι όλα πάνε καλά μέχρι τη στιγμή που θα έρθει η ώρα να συλλέξει ο Σκρατς τα συμφωνημένα. Προς υπεράσπισή του θα βρεθεί ο πολιτικός αντιπρόσωπος της περιοχής, θα στηθεί ένα «ειδικό» δικαστήριο (με πολλούς ενδιαφέροντες χαρακτήρες!) και θα προσπαθήσει να κερδίσει πίσω την ψυχή του.

Φυσικά και πρόκειται για μια παραλλαγή του Φάουστ σε αμερικανικό φόντο. Οι φτωχικοί αγροτές θέλουν να συνασπιστούν και να οργανωθούν για να αντιμετωπίσουν τα έξοδα από τις καταστροφές της φύσης και τους αδυσώπητους τοκογλύφους. Κάπως έτσι, η ταινία πέρα από ένα όμορφο ενήλικο παραμύθι φαντασίας αποτελεί και ένα σχόλιο για τον αδηφάγο καπιταλισμό και ύμνο προς την αλληλεγγύη, τη δημοκρατία. Μην απορείτε, είναι όντως αμερικανικό το έργο. Όταν θέλουν (ή όταν έχουν ανάγκη) οι φίλοι εξ Αμερικής θυμούνται το δημοκρατικό παρελθόν που δημιούργησε το κράτος τους.

Η ταινία κυκλοφόρησε στην εποχή της με τον τίτλο All that Money Can Buy, αλλά με τα χρόνια ξαναβγήκε υπό τον αυθεντικό τίτλο της μικρής ιστορίας που βασίστηκε, The Devil and Daniel Webster. Πρωταγωνιστής ο νεαρός James Craig· δίπλα του στο ρόλο της μάνας η πληθωρική Jane Darwell· το ρόλο του σεξουαλικού πειρασμού έχει η γαλλίδα Simone Simon· τον Daniel Webster υποδύεται ο πολύ καλός Edward Arnold και στο ρόλο του Σκρατς βρίσκουμε τον Walter Huston, σε μεγάλα ερμηνευτικά κέφια που του απέφεραν άλλη μία υποψηφιότητα για όσκαρ α'(!) ανδρικού ρόλου. Η μουσική του Bernard Herrmann κέρδισε το όσκαρ ανάμεσα σε άλλους 19 συνυποψήφιους! Στα credits βρίσκουμε και το όνομα του Robert Wise, ο οποίος επιμελήθηκε το μοντάζ, λίγα χρόνια πριν το γυρίσει στη σκηνοθεσία. Παραγωγή και σκηνοθεσία από τον William Dieterle, άλλον έναν γερμανό που μετοίκησε και διέπρεψε στο Χόλιγουντ.

Citizen Kane

Επανέκδοση με αποκατεστημένη κόπια, έναν Σεπτέμβριο (του '99 νομίζω) στο σινεμά Ναβαρίνο. Που κι αυτό δυστυχώς έκλεισε και έγινε... γυμναστήριο! Τέλεια εικόνα και ήχος, απόλαυση να βλέπεις αυτό το αριστούργημα του Όρσον Γουέλς μέσα στη σκοτεινή αίθουσα. Τότε βλέπεις/νιώθεις/καταλαβαίνεις την πραγματική του αξία.

Shadow of the Thin Man (Ο άνθρωπος σκιά στις κούρσες)

Τέταρτη ταινία του thin man, τρίτη συνέχεια και ξανά μαζί ο William Powell και η Myrna Loy στους ρόλους του ντετέκτιβ Νικ Τσαρλς και της συζύγου Νόρα, που θέλει να ακολουθεί τον άντρα της στις «δουλειές» του. Αυτή τη φορά, το παιδί τους έχει μεγαλώσει λίγο, ο Άστα το σκυλί είναι πανταχού παρών και η χημεία του ζευγαριού δεν έχει χάσει τίποτα από την αίγλη των προηγούμενων ταινιών. Το Shadow of the Thin Man ξεκινάει με έναν περίεργο φόνο (ή μήπως όχι;) στον ιππόδρομο που αναστατώνει τους ανθρώπους του υποκόσμου και τους δημοσιογράφους που βρίσκονται μπλεγμένοι μεταξύ τους. Ένας δεύτερος φόνος θα περιπλέξει τα πράματα και θα αυξήσει το μυστήριο. Με τον τρόπο του, ο Νικ Τσαρλς θα λύσει το μυστήριο και εμείς θα έχουμε παρακολουθήσει άλλη μια απολαυστική και χαριτωμένη ταινία από την κλασική εποχή του Χόλιγουντ. Και αν ρωτάτε, σε τέτοιες ταινίες, όλα τα μειονεκτήματά τους μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.

Hellzapoppin' (Ο τρελός παράδεισος)

Μία λέξη περιγράφει το έργο Hellzapoppin': αναρχία! Σπάσιμο των κάδρων, παρεμβολές από τον προβολατζή(!), σταμάτημα της αφήγησης ουκ ολίγες φορές, επικοινωνία μπροστά στην κάμερα με το κοινό και άλλα πολλά! Ειδικά τα δέκα πρώτα λεπτά αποτελούν απίστευτο παραλήρημα τρέλας, ντελίριο από κωμικές ατάκες και σλάπστικ καταστάσεις, που δεν προλαβαίνεις να πιάσεις το ένα αστείο και έρχεται το άλλο. Η διάσημη επιθεώρηση που ανέβασαν στο Μπροντγουέι το 1938 οι κωμικοί Ole Olsen και Chic Johnson και έπαιξε για 1404 παραστάσεις (ρεκόρ συνεχόμενων παραστάσεων για την εποχή του) μεταφέρθηκε στο κινηματογραφικό πανί το '41. Μεταμοντέρνες και σουρρεαλιστικές καταστάσεις, ταινία μέσα σε ταινία, στοιχεία πολύ μπροστά από την εποχή τους. Θα μπορούσε να είναι ταινία των αδελφών Μαρξ. Είναι πάντως η άγνωστη στο ευρύ κοινό ταινία, από την οποία οι Jerry Lewis και Mel Brooks έχουν επηρεαστεί τα μάλα! Αν εξαιρέσετε κάποια μουσικά κομμάτια που «γεμίζουν» λίγο την υπόθεση (την ποια;) του έργου, τότε μιλάμε για μια από τις καλύτερες κωμωδίες του αμερικανικού κινηματογράφου.

Μία μουσικοχορευτική σκηνή άξια αναφοράς είναι αυτή με τους μαύρους υπηρέτες, σωφέρ, μπάτλερ που πιάνουν από ένα όργανο (πιάνο, κοντραμπάσο, τρομπέτα κλπ) και οι μαύρες καμαριέρες και μαγείρισσες αρχίζουν να χορεύουν στους ρυθμούς του σουίνγκ. Ο ρυθμός ανεβαίνει συνεχώς και οι χορευτικές φιγούρες είναι απίστευτα ταχύτατες. Μία εκπληκτική παρουσίαση της διασκέδασης των μαύρων εκείνη την εποχή, κόντρα στους στερεότυπους ρόλους που σε καμία ταινία του κλασικού Χόλιγουντ δεν έχουμε ξαναδεί.

Charlie's Aunt

Ένα από τα πιο... «αρχαία» θεατρικά έργα με το ρεκόρ των περισσότερων συνεχόμενων εμφανίσεων (1.466 παρακαλώ, στα τέλη του 19ου αιώνα) αποτελεί η σάτιρα που έγραψε ο Brandon Thomas. Μία από τις πολλές κινηματογραφικές εκδοχές (και ίσως η καλύτερη) αποτελεί η ταινία σε σκηνοθεσία Archie Mayo (που σκηνοθέτησε και αρκετά έργα των αδελφών Μαρξ) με το διάσημο κωμικό Jack Benny στο ρόλο του καημένου, αιωνόβιου φοιτητή που μεταμφιέζεται και παριστάνει τη θεία του συμφοιτητή του Τσάρλι, γίνεται δηλαδή η Charley’s Aunt. Όπως καταλαβαίνετε, το cross-dressing του κυρίου Τζακ φέρνει τα πάνω-κάτω στην πανεπιστημιούπολη με τις παρεξηγήσεις που δημιουργούνται. Τα ευτράπελα δίνουν και παίρνουν με τους δύο συμφοιτητές του Τζακ να θέλουν να εντυπωσιάσουν τις δύο ανιψιές ενός στριμμένου καθηγητή τους, τον πατέρα του ενός να κορτάρει τη μεταμφιεσμένη «θεία» και τον τελευταίο να γουστάρει και να εντυπωσιάζει —τα διαστήματα που βγάζει τα γυναικεία ρούχα και επανέρχεται στα αντρικά— την αληθινή θεία του Τσάρλι που θα εμφανιστεί ινκόγκνιτο στην πανεπιστημιούπολη. Η νεαρότατη Anne Baxter σε έναν από τους πρώτους τις ρόλους υποδύεται μία από τις κορασίδες και ο βρετανός Laird Cregar, με τη σύντομη καριέρα, στο ρόλο του πατέρα. Καλοφτιαγμένη κωμωδία, χωρίς σάχλες και αηδίες, που δεν προσβάλλει το iq των θεατών. At least interesting, my dear friends.

Tobacco Road (Καπνοτόπια)

Άλλη μια ταινία στην οποία ο John Ford ασχολείται με τον αγαπημένο του αμερικανικό Νότο, την οικονομική κρίση του '30 και τους φτωχούς και καταφρονημένους ηλικιωμένους. Πρωταγωνιστής ο γερο-Τζίτερ, που ζει στα καπνοτόπια της Τζώρτζια, στον πάλαι ποτέ φημισμένο Tobacco Road. Τα χωράφια πλέον δεν βγάζουν καπνό ή βαμβάκι, τα μεγάλα σπίτια έχουν εγκαταληφθεί από τους ιδιοκτήτες τους και έχουν μείνει οι επιστάτες να τα προσέχουν και κάποιοι μικροκαλλιεργητές που δεν θέλουν να αφήσουν τον τόπο τους. Ήρθε η ώρα να αποφασίσουν να αφήσουν το σπίτι τους και να πάνε στο πτωχοκομείο. Μόνο που Τζίτερ δεν λέει να το βάλει κάτω και ψάχνει τρόπο να βρει $100 για να μείνει στην παράγκα του για άλλον ένα χρόνο. Με πολύ κωμική διάθεση (αφού οι περισσότεροι πρωταγωνιστές είναι... γιου-χου) αλλά και με πολύ ευαισθησία και σεβασμό προς τους χαρακτήρες, ο Ford μεταφέρει το ομώνυμο και διάσημο θεατρικό (το οποίο με τη σειρά του βασίστηκε στο βιβλίο του Erskine Caldwell). Ένα θεατρικό που έσπασε όλα τα ρεκόρ συνεχόμενων εμφανίσεων εκείνη την εποχή στο Μπροντγουέι· 3.182 παραστάσεις μέσα σε οχτώ χρόνια! Η ταινία είναι χαμηλού προϋπολογισμού, χωρίς σταρ-ηθοποιούς (με τους νεαρούς και άσημους τότε Dana Andrews και Gene Tierney), αφορά την επιβίωση των φτωχών και ηλικιωμένων, σίγουρα αρκετά πιο ανάλαφρη απ' ό,τι το βιβλίο, συνεπώς αδιάφορη για τους κριτικούς μέσα στο συνολικό έργο του Ford. Ό,τι πρέπει δηλαδή για έναν σινε-περίεργο σαν κι εμένα.

I Wake Up Screaming (Αγάπη που σκοτώνει)

Ο κύριος Victor Mature έμεινε γνωστός στη σινε-ιστορία κυρίως από τις ταινίες-χλαμύδα της δεκαετίας του '50, όπως Σαμσών και Δαλιδά, Ο χιτών, Ο Δημήτριος και οι μονομάχοι κ.λ.π. Μέχρι την επιτυχία του Τσάρλτον Ίστον ως Μπεν Χουρ, θεωρούνταν ο απόλυτος πρωταγωνιστής του είδους. Στην αρχή της καριέρας του όμως έπαιξε σε διάφορα κινηματογραφικά είδη, όπως σ'αυτό το νουάρ του 1941, ένα από τα πρώτα του πρωταγωνιστικά έργα. Η ταινία I Wake Up Screaming βρίσκει τον Mature υποψήφιο δολοφόνο στα μάτια της αστυνομίας, καθώς αυτός βρέθηκε με το πτώμα μιας ξανθιάς κοπέλας που προσπαθούσε να την κάνει «κάτι από το τίποτα»· να την προμοτάρει, να την βάλει στα κυκλώματα και να την κάνει διάσημη. Η αδερφή της που υποδύεται η Betty Grable είναι τσιμπημένη μαζί του και δεν μπορεί να πιστέψει ότι είναι αυτός ο δολοφόνος. Ο ογκώδης αστυνομικός που έχει αναλάβει την υπόθεση όμως θέλει να τον βάλει μέσα πάση θυσία. Η ταινία είναι λίγο απλοϊκή, αρκετά προβλέψιμη, και παρά το νουάρ περιτύλιγμα (φλας-μπακ, μοιραίες γυναίκες, σκοτεινές λήψεις) δεν πείθει και τόσο. Οι φανατικοί του είδους δεν θα έχουν μεγάλο πρόβλημα, αλλά οι υπόλοιποι μπορούν να απέχουν. Αξίζει πάντως για να γνωρίσετε τον δευτεραγωνιστή Laird Cregar που υποδύεται τον αστυνομικό, έναν ηθοποιό που εμφανίστηκε μέσα σε 5 χρόνια σε 15 έργα, και πέθαινε πολύ νωρίς από καρδιακό επεισόδιο το 1945.

Ball of Fire (Γιαμ-γιαμ)

Οχτώ μεγάλοι σε ηλικία επιστήμονες, διαφορετικού αντικειμένου, έχουν συγκεντρωθεί και ζούνε όλοι μαζί σε μία έπαυλη, προσπαθώντας να γράψουν την Απόλυτη εγκυκλοπαίδεια. Ο νεότερος από αυτούς είναι ο Gary Cooper. Αποφασίζει μια μέρα να βγει έξω και να τριγυρίσει στους δρόμους ώστε να μαζέψει πληροφορίες για το λήμμα «αργκό». Κατά τη διάρκεια της έρευνάς του θα καλεί διάφορα ατομάκια να έρθουν στην έπαυλη για να τον βοηθήσουν. Ένα από αυτά θα είναι η τραγουδίστρια νυχτερινού κέντρου Barbara Stanwyck, που θα του κάνει φοβερή εντύπωση. Αυτή θα του γίνει κολλιτσίδας, μόνο και μόνο για να γλυτώσει από το κυνήγι της αστυνομίας που ψάχνει να την ανακρίνει, καθώς ο γκόμενός της Dana Andrews είναι περιβόητος κακοποιός. Αυτό που ακολουθεί φυσικά είναι μια σπιρτόζικη κωμωδία με την χαρακτηριστική υπογραφή του Howard Hawks. Το σενάριο συνέγραψε ο Billy Wilder την εποχή που δήλωνε μόνο σεναριογράφος. Χμμ, γκανγκστερική κωμωδία αρκετά χρόνια πριν την Monroe και το Μερικοί το προτιμούν καυτό! Συνολικά πάντως, αυτή η κλασική κωμωδία δεν είναι καμία απ'αυτές που θα σας αλλάξουν το σύμπαν, ίσως επειδή της έλειπε κάτι... ένας Cary Grant μήπως; Η Stanwyck πάντως κερδίζει τις εντυπώσεις με την... αέρινη ερμηνεία της γεμάτη πάθος και μπρίο! Και προς τι ο τίτλος Ball of Fire; Θα πρέπει να τη δείτε για να μάθετε. Και να μην ξεχάσω να σας πω τους ελληνικούς τίτλους με τους οποίους βαφτίστηκε η ταινία: ο πρώτος ήταν... Γιαμ-γιαμ (!) και λίγα χρόνια μετά την ξαναβάφτισαν ως Ο καθηγητής και η γυμνή χορεύτρια.

Swamp Water

Ο Jean Renoir μεταβαίνει στην Αμερική και η πρώτη ταινία που υπογράφει το 1941 είναι η Swamp Water. Ο πυρήνας του έργου είναι η ζούγκλα και ο αχανής βάλτος 700 τετραγωνικών της περιοχής. Ένας τόπος επικίνδυνος, με αγρίμια, κροκόδειλους και δηλητηριώδη φίδια. Είναι όμως και πηγή ζωής για τους κατοίκους της γύρω περιοχής, αφού η κύρια απασχόλησή τους είναι το κυνήγι και τα δέρματα. Μέσα στο βάλτο όμως κρύβεται για χρόνια ένας φυγόδικος που τον υποδύεται ο Walter Brennan σε άλλη μια απίστευτη ερμηνεία. Ο νεαρός Dana Andrews πέφτει κατά λάθος πάνω στον κακοποιό και, μετά τις πρώτες διενέξεις, δημιουργείται μια περίεργη φιλία μεταξύ τους. Αποφασίζουν να συνεργαστούν, κυνηγώντας ο μεν στο βάλτο και κάνοντας τον πωλητή ο δεύτερος στην πόλη. Στην πλοκή προστείθονται και διάφορες παράπλευρες ιστορίες, όπως η σχέση πατέρα-γιου (ο Walter Huston σε σχετικά μικρότερο ρόλο από ό,τι θα περιμέναμε), η σχέση του γιου με την κόρη του φυγόδικου, την οποία κόρη η τοπική κοινωνία βλέπει ως απόκληρη και η αλήθεια γύρω από την υπόθεση του φυγόδικου. Πυκνό το σενάριο, δεν σε αφήνει να βαρεθείς ούτε λεπτό, με πολύ καλή φωτογραφία. Οι εικόνες εξάλλου από το βάλτο είναι εντυπωσιακές. Πάντως, το θέμα της ταινίας και το πλούσιο αμερικάνικο καστ δεν σου δίνουν την αίσθηση ότι υπάρχει Γάλλος σκηνοθέτης πίσω από την κάμερα. Η σκηνοθεσία φυσικά και είναι υποδειγματική και η ταινία μία από τις καλύτερες της χρονιάς της.

Dr. Jekyll and Mr. Hyde

Η γνωστή ιστορία του γιατρού Τζέκιλ ο οποίος μεταμορφώνεται στον μοχθηρό κύριο Χάιντ μεταφέρθηκε ουκ ολίγες φορές στη μεγάλη οθόνη. Το 1941, δέκα χρόνια μετά την επιτυχημένη μεταφορά με τον Fredric March (που κέρδισε και το όσκαρ α' ανδρικού ρόλου τότε), ξαναγυρίζεται η ταινία με τον Victor Fleming στην καρέκλα του σκηνοθέτη (που τον θυμόμαστε περισσότερο για την υπογραφή του στο Όσα παίρνει ο άνεμος και Ο μάγος του Οζ). Εδώ ο Spencer Tracy αναλαμβάνει το διπλό πρωταγωνιστικό ρόλο και δίνει μια ωραία ερμηνεία, αλλά όχι τόσο τρομακτική όσο θα ήθελαν οι παραγωγοί. Στο πλευρό του βρίσκεται η νεαρή Ingrid Bergman, ένα χρόνο πριν γίνει διάσημη με την Καζαμπλάνκα. Η παραφωνία στην ταινία πάντως ακούει στο όνομα Lana Turner, που όση ομορφιά είχε άλλο τόσο ταλέντο της έλειπε (εκείνη την εποχή). Τα εφέ είναι παλιομοδίτικα αλλά το μέικ-απ του Χάιντ πετυχημένο. Η σκηνοθεσία είναι απλά επαγγελματική αλλά συνολικά το έργο βλέπεται αβίαστα.

The Lady Eve (Γυναίκα πειρασμός)

Αδαής ερπετολόγος, άρτι αφιχθείς από τη ζούγκλα του Αμαζονίου, πέφτει θύμα ακαταμάχητης χαρτοκλέφτρας, η οποία ζει ξεπαραδιάζοντας ερωτοχτυπημένους εκατομμυριούχους μαζί με τη βοήθεια του πατέρα της! Το δίδυμο αλωνίζει τους ωκεανούς σε υπερπολυτελή κρουαζιερόπλοια, αναζητώντας το τέλειο θύμα. Και αυτό θα βρεθεί μπροστά τους, αλλά ο έρωτας θα έλθει «απρόσκλητος» και θα χαλάσει τα σχέδια τους. Αυτή είναι εν ολίγοις και εν τάχυ η ιστορία της Lady Eve. Μιας ακόμα πανέξυπνης και διασκεδαστικής δημιουργίας του Preston Sturges, του πρώτου σεναριογράφου που άρχισε να σκηνοθετεί τα δικά του κείμενα. Οι ατάκες είναι καταιγιστικές και σίγουρα θα χρειαστείτε περισσότερες από μία σινε-θεάσεις για να τις πιάσετε όλες. Τα σεξουαλικά υπονοούμενα δίνουν και παίρνουν, γιατί μόνο έτσι μπορούσαν να αποφύγουν τη λογοκρισία της εποχής. Ένα από τα καλύτερα κινηματογραφικά ζευγάρια της κλασικής εποχής, με τη γυναίκα να «παίζει» το ρόλου του κυνήγου και ο άντρας του θύματος. Τώρα, αν σας φέρει λιγάκι στο μυαλό Το δόλωμα με την Βουγιουκλάκη και τον Αλεξανδράκη, τα... παράπονά σας στον Σακελλάριο που έκανε τη διασκευή.

Sullivan's Travels

Ο Joel McCrea υποδύεται έναν νεαρό και πολυεπιτυχημένο χολιγουντιανό σκηνοθέτη ταινιών κωμωδίας, ο οποίος θέλει να γυρίσει μια σοβαρή ταινία που θα μιλάει για τους φτωχούς και τους καταφρονημένους όλου του κόσμου. Έχοντας μεγαλώσει όμως υπό «κανονικές» συνθήκες, παίρνει τους δρόμους και ακολουθεί τους άστεγους και άπορους, προσπαθώντας να αποκομίσει εμπειρίες από πρώτο χέρι. Τα ταξίδια του Σάλιβαν όμως (όπως είναι το όνομα του σκηνοθέτη, που έχει πολλά στοιχεία από... Orson Welles) θα έχουν αναπάντεχες κωμικές ανατροπές και θα τον φέρνουν συνεχώς πίσω στο Χόλιγουντ. Μέχρι τη στιγμή που θα βρεθεί χωρίς να το θέλει στη θέση των φτωχών και από μια παρεξήγηση θα οδηγηθεί στα κάτεργα. Λίγο πριν το τέλος η ταινία παίρνει μια πιο δραματική πορεία, αλλά η μαεστρία του σκηνοθέτη Preston Sturges δεν την αφήνει να γίνει μελό. Ούτε μία βαρετή σκηνή δεν υπάρχει σ'αυτήν την υπέροχη, κλασική με τα όλα της, ταινία του 1941. Απίστευτες ατάκες σε ρυθμούς πολυβόλου και μία πανέξυπνη ιστορία που σατυρίζει ολόκληρο το χολιγουντιανό σύστημα και αποτείει φόρο τιμής στους μεγάλους κωμικούς του παρελθόντος. Πάνω από όλα όμως μια ταινία που υμνεί τη δύναμη του κινηματογράφου. Σημειώνουμε ότι η φανταστική ταινία που ήθελε να γυρίσει ο Joel McCrea είχε τον τίτλο... O Brother, Where Art Thou! Έναν τίτλο που... δανείστηκαν 60 χρόνια μετά οι αδελφοί Κοέν.

How Green Was My Valley (Η κοιλάδα της κατάρας)

Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Richard Llewellyn, η ταινία How Green Was My Valley του 1941 έδωσε το τρίτο όσκαρ σκηνοθεσίας στον John Ford (και μάλιστα συνεχόμενο μετά τα Σταφύλια της οργής), αποσπώντας η ταινία συνολικά πέντε από τις δέκα υποψηφιότητες που κατάφερε να μαζέψει, κερδίζοντας και αυτό της καλύτερης ταινίας με αντιπάλους τον Πολίτη Κέιν και το Γεράκι της Μάλτας, μεταξύ άλλων. Η ιστορία μας αφορά τη ζωή μιας πολυμελούς οικογένειας σε μια πόλη ανθρακωρύχων της Ουαλίας, όπου η ζωή τους είναι μόνο δουλειά και πάλι δουλειά. Μέσα από την οπτική γωνία του μικρότερου γιου, παρακολουθούμε πώς βίωσαν οι άνθρωποι την βιομηχανική επανάσταση μέσα στη μόλυνση και τα εργατικά τους ατυχήματα· βλέπουμε τη σημασία της απεργίας όταν τα αφεντικά αρχίζουν να μειώνουν τους μισθούς· παρακολουθούμε τη διάσπαση της οικογένειας και την ανάγκη των μεγαλυτέρων γιων να μεταναστεύσουν στην Αμερική για ένα καλύτερο αύριο. Ο John Ford δημιουργεί ένα ουμανιστικό δράμα επικών διαστάσεων, το οποίο ήταν ό,τι πρέπει για την αμερικανική οικογένεια, την εποχή μάλιστα που είχε μπει στον πόλεμο. Αναζητήστε μιας από τις καλύτερες δραματικές ταινίες της κλασικής περιόδου του Χόλιγουντ.

Sergeant York (Λοχίας Γιορκ)

Ο Λοχίας Γιορκ είναι η ταινία που έδωσε τη μοναδική υποψηφιότητα για όσκαρ σκηνοθεσίας στον Howard Hawks. Στον ομώνυμο ρόλο βρίσκουμε τον Gary Cooper, ο οποίος με αυτήν την ταινία κέρδισε το πρώτο του όσκαρ α' ανδρικού ρόλου. Για την ιστορία, ο Άλβιν Γιορκ ήταν ο πιο παρασημοφορεμένος αμερικανός στρατιώτης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Η ταινία χωρίζεται ουσιαστικά σε δύο ωριαία (σχεδόν) μέρη. Στο πρώτο γνωρίζουμε τον Γιορκ, ο οποίος είναι ένας αγρότης, ολίγον τι ευαίσθητος στο ποτό και στις φασαρίες. Όλα αυτά αλλάζουν όταν ερωτεύεται μια κοπελίτσα και προσπαθεί να της δείξει ότι είναι εργατικός και φιλότιμος. Με τη βοήθεια και του πάστορα της περιοχής, γίνεται ένας φιλήσυχος και ειρηνιστής άνθρωπος. Στο δεύτερο μέρος πηγαίνει στην Ευρώπη για τον πόλεμο και σε μια επίθεση εναντίον των Γερμανών, καταφέρνει μόνος του να συλλάβει ολόκληρο λόχο, διευκρινίζοντας αργότερα ότι με αυτόν τον τρόπο θα ελαχιστοποιούσε τις ανθρώπινες απώλειες, εκατέρωθεν. Καθότι βρισκόμαστε στα 1941, τα πατριωτικά θέματα μονοπολούσαν τον κινηματογράφο. Παρόλο αυτά, η ταινία είναι αρκετά καλή, χάρη κυρίως στο σκηνοθετικό άγγιγμα του Hawks, που δεν αφήνει την ταινία να του ξεφύγει και να γίνει μια απλή προπαγανδιστική ταινία.

Here Comes Mr. Jordan (Ο αόρατος μίστερ Τζόρνταν)

Χαριτωμένη η ταινία Here Comes Mr. Jordan του 1941. Ο Robert Montgomery πεθαίνει (πριν την ώρα του) σε αεροπορικό ατύχημα αλλά η ομάδα που είναι υπεύθυνη να τον μεταφέρει στον άλλον κόσμο δεν το έχει γραμμένο στα πρακτικά! Έτσι ο υπεύθυνος Claude Rains αναλαμβάνει να τον γυρίσει πίσω στη Γη και να του βρει κατάλληλο σώμα, καθώς το δικό του έχει αποτεφρωθεί! Αυτό που ακολουθεί είναι... ο χαμός του χαμού! Κωμικά μπλεξίματα, τραγελαφικές καταστάσεις σε μια εμπορική επιτυχία της εποχής, που δεν απαιτεί από το θεατή περισσότερες καλλιτεχνικές αξιώσεις, παρά την απλή διασκέδασή του. Βραβεύτηκε με τα Όσκαρ καλύτερου σεναρίου και Όσκαρ καλύτερης πρωτότυπης ιστορίας, ενώ ήταν υποψήφια για αρκετά ακόμη. Βασίστηκε στο θεατρικό Heaven Can Wait του Harry Segall. Αν ο τίτλος σας λέει κάτι, είναι επειδή ο Warren Beatty γύρισε το ομώνυμο (με το θεατρικό) ριμέικ της ταινίας το 1978. Η ιστορία πάντως έχει μεγάλη απήχηση στο Χόλιγουντ, καθώς το 1947 γυρίστηκε μια (κάπως σαν) συνέχεια με το όνομα Down to Earth και ένα ριμέικ του ριμέικ εν έτη 2001 που λεγόταν κι αυτό Down to Earth με τον Chris Rock. Τρελή έμπνευση αυτό το Χόλιγουντ... Η δικιά μας περίπτωση, πάντως, βρίσκεται και στο ίδερνετ άρκαϊβ προς θέαση και δωρεάν κατέβασμα. Όπως καταλαβαίνετε, κι εδώ τα δικαιώματα της ταινίας έχουν λήξει!

49th Parallel (Επιτάφιος για έναν κατάσκοπο)

Βρισκόμαστε στο 1941 και φυσικό είναι οι περισσότερες ταινίες της εποχής να είναι προπαγανδιστικές. Στην συγκεκριμένη ταινία, 49th Parallel (Επιτάφιος για έναν κατάσκοπο), έχουμε τον μεγάλο βρετανό σκηνοθέτη Michael Powell να συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον Emeric Pressburger στη συγγραφή του σεναρίου και να φτιάχνουν μια πολεμική ταινία εντελώς έξω από τα συνηθισμένα. Κι αυτό διότι αντί να ασχοληθούν με κάποια «ηρωική» ιστορία των Άγγλων πιλότων (χμ... αυτό έγινε ένα χρόνο μετά) αποφάσισαν να ασχοληθούν με τους «κακούς» Γερμανούς. Η ιστορία μας εδώ λοιπόν θέλει μια ομάδα Γερμανών στρατιωτών να προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα του Καναδά και να εισέλθουν στις ΗΠΑ χωρίς να τους αντιληφθούν οι στρατιωτικές δυνάμεις του Καναδά. Βάζοντάς τους λοιπόν να συναντούν στο δρόμο τους διάφορες καταστάσεις, δείχνουν τις πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές των Ναζί με τους ήσυχους και δημοκρατικούς Καναδούς.

Ριψοκινδυνευμένη η προσπάθεια των δημιουργών που τελικά πέτυχε! Ίσως εξαιτίας της χρήσης γνωστών ηθοποιών (βλέπε π.χ. Laurence Olivier, Raymond Massey) σε μικρούς ρόλους στα διάφορα επεισόδια. Ίσως επειδή ο κόσμος είχε βαρεθεί τα ίδια και τα ίδια και ήθελε να δει (ως ένα βαθμό) και την άλλη πλευρά. Ο Pressburger κέρδισε το Όσκαρ σεναρίου και η ταινία ήταν μία από τις δέκα υποψήφιες για το όσκαρ καλύτερης ταινίας.