L'Atalante (Η Αταλάντη)

Στα γυρίσματα της ταινίας L'Atalante, ο σκηνοθέτης Jean Vigo έπεσε στο ποτάμι όπου γυριζόταν η ταινία κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας του που οδήγησε στον θάνατό του, την ίδια περίοδο που το φιλμ προβαλλόταν στους κινηματογράφου. Σε ηλικία 29 ετών έφυγε από τη ζωή έχοντας στο ενεργητικό του μόλις τέσσερις ταινίες, εκ των οποίων μόνο μία μεγάλου μήκους, την περίφημη Αταλάντη. Μια ταινία που βρίσκεται μόνιμα στις πρώτες θέσεις των λιστών με τις καλύτερες ταινιές από καταβολής κινηματογράφου.

Η Αταλάντη στη μυθολογία ήταν η μοναδική γυναίκα αργοναύτης. Εδώ πρόκειται για το όνομα ενός ποταμόπλοιου με πλήρωμα έναν νεαρό καπετάνιο, έναν ηλικιωμένο βοηθό και ένα παιδί για όλες τις δουλειές. Το ταξίδι και η ιστορία μας ξεκινάει με την «εισβολή» και εγκατάσταση της νεαρής γυναίκας που μόλις παντρεύτηκε ο καπετάνιος. Αυτή θα αλλάξει τις ισορροπίες πάνω στο πλοίο και θα φέρει μια διαφορετική νότα. Η λαχτάρα της είναι να δει το κοσμοπολίτικο Παρίσι, κάτι που όμως δεν θα γίνει ποτέ. Πάνω σε ένα οικογενειακό καβγαδάκι, θα την παρατήσει ο καπετάνιος αφήνοντάς την μόνη και έρημη. Μέχρι τη στιγμή που η τύχη θα τους ξανασμίξει.

Ποιητικός ρεαλισμός, λυρισμός, κωμικές δόσεις σε μια ταινία που επηρέασε τα μάλα το σύνολο του γαλλικού σινεμά και όχι μόνο. Προσθέστε και δύο ονειρικές σκηνές με ολίγη δόση σουρρεαλισμού και ορίστε μία από τις μεγαλύτερες σπουδές στον έρωτα. Αξίζει η θέασή της και όχι μόνο για σινε-εγυκλοπαιδικούς λόγους.

Stalker

Η ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι Stalker περιγράφει την πορεία τριών ατόμων μέσα σε ένα φανταστικό τοπίο που ονομάζεται Ζώνη όπου οι συνηθισμένοι νόμοι της φύσης αναιρούνται. Αναζητούν το Δωμάτιο, εκεί που λένε ότι εκπληρώνονται οι επιθυμίες του Ανθρώπου. Ο οδηγός λέγεται Στάλκερ και, όπως εννοεί η μετάφραση του ονόματός του, κινείται με αργό, προσεκτικό τρόπο, έτσι όπως ο κυνηγός ψάχνει το θήραμά του. Είναι αυτός που ξέρει πώς να περάσει μέσα από όλα τα εμπόδια και τις παγίδες της Ζώνης για να φτάσει στο Δωμάτιο. Εκεί οδηγεί τον Συγγραφέα και τον Επιστήμονα μόνο που όταν φτάσουν μπροστά από την είσοδο, ο Φόβος, η Αμφιβολία και η Αμφισβήτηση θα τους εμποδίσει να περάσουν το κατώφλι του.

Πρόκειται για ένα ταξίδι που αμφισβητεί την έννοια της Ελπίδας; Ή μια ταινία για την Πίστη; Ένα φιλοσοφικό έργο με εκπληκτική σκηνοθεσία που θέτει ερωτήματα και ψάχνει απαντήσεις. Βασισμένη στο βιβλίο «Ένα πικ-νικ στην άκρη του δρόμου» των αδερφών Στρουγκάτσκι, η ταινία αφορά σινεφίλ, απαιτητικούς θεατές. Ταινία φαντασίας χωρίς καθόλου εφέ. Λίγο παραπάνω υγρασία μόνο...

Under Capricorn

Η ταινία Under Capricorn μεταφράστηκε με τον άκυρο ελληνικό τίτλο «Κάτω από τον αστερισμό του Αιγόκερου» ενώ το μόνο που εννοούσε ο κύριος Χίτσκοκ ήταν κάτω από τον τροπικό του αιγόκερω, καθώς η ιστορία μας διαδραματίζεται στην Αυστραλία. Δόθηκε και ένας άλλος τίτλος στο έργο, «7 χρόνια χωρισμού» ο οποίος θα μπορούσαμε να πούμε ότι ταιριάζει καλύτερα αφού έχει άμεση σχέση με την υπόθεση. Μια υπόθεση που θέλει έναν πλούσιο αριστοκράτη νεαρό Ιρλανδό να φτάνει στο Σίδνεϊ του 1831 για να φτιάξει (περισσότερη) περουσία αλλά περνάει τον περισσότερο χρόνο του παρέα με ένα περίεργο και αποξενωμένο από τον κόσμο ζευγάρι: έναν πρώην κατάδικο και την πάλαι ποτέ αριστοκράτισσα σύζυγό του. Ένα ζευγάρι που έχει αρκετά περίεργο παρελθόν.

Η ταινία μοιάζει δυστυχώς με πολλές άλλες του μετρ και πολλά στοιχεία μάς το θυμίζουν αυτό· η ασθενική οικοδέσποινα που μένει σε μια μεγάλη γοτθική έπαυλη, η δολοπλόκος οικονόμος, η ηρωίδα που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο άντρες, όλα μάς θυμίζουν Ρεβέκκα και Νοτόριους. Αν προσθέσετε και την υπερβολικά μεγάλη της διάρκεια με ένα σενάριο που δεν είχε να προσφέρει τίποτα περισσότερο, καταλαβαίνετε γιατί η ταινία δεν μπόρεσε ποτέ να απογειωθεί. Ήταν μια ακριβή παραγωγή από την εταιρεία Transatalntic Pictures του ίδιου του Χίτσκοκ και η εμπορική της αποτυχία εξαφάνισε την εταιρεία πολύ νωρίς από το χάρτη.

Touchez pas au Grisbi (Ας με κρίνει η κοινωνία)

Ο γίγαντας του γαλλικού σινεμά Jean Gabin πρωταγωνιστεί στην ταινία Touchez pas au Grisbi του 1954, μια ταινία για το οργανωμένο έγκλημα και τις επικίνδυνες συμμορίες. Το ενδιαφέρον εδώ εστιάζεται στους παρανόμους που συμπεριφέρονται περισσότερο σαν... επιχειρηματίες και λιγότερο ως εγκληματίες. Χαρακτηριστική είναι επίσης η απουσία των οποιοδήποτε οργάνων της τάξης. Οι ρυθμοί είναι ιδιαίτερα χαλαροί καθ'όλη τη διάρκεια της ταινίας και η έκρηξη βίας στο τέλος μάς ταρακουνάει περισσότερο από όσο θα περιμέναμε.

Η ιστορία αφορά τον Μαξ ο οποίος ετοιμάζεται να αποσυρθεί από τον υπόκοσμο. Όταν μια αντίπαλη συμμορία απαγάγει τον κολλητό του ζητώντας σε αντάλλαγμα τον χρυσό που είχε ληστέψει στην τελευταία του «δουλειά», θα αναγκαστεί να λάβει δραστικά μέτρα. Ο σκηνοθέτης Jacques Becker ανακάλυψε τον 34-χρονο πρώην παλαιστή ελληνορωμαϊκής πάλης Lino Ventura και του έδωσε τον πρώτο του κινηματογραφικό ρόλο. Άρεσε τόσο πολύ στον Gabin, που του έδωσε ρόλους και στις μετέπειτα ταινίες του. Η επιτυχία εξάλλου της ταινίας εκείνη την εποχή βοήθησε την καριέρα του Gabin που είχε αρχίσει εμπορικά να παίρνει την κατιούσα. Επίσης, σε μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο βλέπουμε εδώ και την πανέμορφη Jeanne Moreau. Τέλος, να πούμε ότι ο γαλλικός τίτλος μεταφράζεται κανονικά (σύμφωνα με την γαλλική αργκό) ως μακριά τα χέρια από τα κλοπιμαία. Πάντως, ο μεταφραστής της εποχής έδωσε πάλι ρεσιτάλ.

Seven Men from Now (Η συμμορία των επτά δολοφόνων)

Η ταινία που έδωσε νέα ώθηση στην καριέρα του Randolph Scott (κι αυτό χάρη στον John Wayne που δεν μπορούσε να συμμετάσχει επειδή ήταν ήδη απασχολημένος με τα γυρίσματα της Αιχμάλωτης της ερήμου). Μια ταινία που παρήγαγε ο ίδιος ο Duke (αν και το όνομά του δε φαίνεται στα credits). Η πρώτη ταινία (ίσως και η καλύτερη) της σειράς ταινιών του Scott με σκηνοθέτη των Budd Boetticher και σεναριογράφο τον Burt Kennedy. Για τα γουέστερν του Budd Boetticher έχουμε ξαναμιλήσει και παλιότερα. Άγνωστα στο ευρύ κοινό, αποτέλεσαν τομή για το είδος παρουσιάζοντας αρκετά πιο ρεαλιστικά (ή/και κυνικά;) πρόσωπα και καταστάσεις γύρω από την Άγρια Δύση. Ο μοναχικός και λιγομίλητος πρώην σερίφης που αναζητά τους εφτά ληστές που σκότωσαν τη γυναίκα του, ο όχι και τόσο κακός Lee Marvin (σε έξοχο δευτεραγωνιστικό ρόλο) που τον ακολουθεί αναζητώντας τη λεία των ληστών να την πάρει για την πάρτη του. Μικρή σε διάρκεια (μόλις 75 λεπτά) αλλά πλήθος λεκτικών συγκρούσεων και υπονοουμένων τα οποία θα μας οδηγήσουν στην τελική σύγκρουση. Η Seven Men from Now αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες επιρροές για τα spaghetti και τον Sergio Leone.

Αλλά μετά την αρχική της προβολή και για 40 χρόνια, ο Wayne και οι κληρονόμοι απαγόρευσαν την προβολή της (για άγνωστους λόγους). Μέχρι που το 2000 το πανεπιστήμιο του UCLA αποκατέστησε την κόπια και την ξαναπρόβαλε σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ παρουσία πάντα του 84χρονου τότε Boetticher. Ένα χρόνο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή.

Για το κερασάκι στην τούρτα, σας παραθέτω τις δηλώσεις του Γάλλου κριτικού Αντρέ Μπαζέν: «Αν θαυμάζω πριν απ' όλα το Seven Men from Now, είναι για την τελειότητα ενός σεναρίου που κατορθώνει να μας εκπλήσσει κάθε στιγμή, ξεκινώντας από ένα τελείως κλασικό αφηγηματικό ιστό. Δεν υπάρχουν σύμβολα, ούτε φιλοσοφικό υπόβαθρο, τέλος, ούτε ίχνος ψυχολογίας, μόνο υπερσυμβατικοί ήρωες σε υπεργνωστούς ρόλους, αλλά και μια εκπληκτικά επινοητική σκηνοθεσία που εφευρίσκει συνέχεια μικρολεπτομέρειες ικανές να ανανεώσουν το ενδιαφέρον των καταστάσεων. ... Να, το πιο έξυπνο ουέστερν που γνωρίζω αλλά επίσης και το λιγότερο διανοουμενίστικο, το πιο εκλεπτυσμένο αλλά και το λιγότερο αισθητιστικό, το πιο απλό αλλά και το πιο ωραίο.»

The Twelve Chairs (Το μυστήριο με τις δώδεκα καρέκλες)

Μετά την επιτυχία των Παραγωγών και το όσκαρ σεναρίου, ο Mel Brooks σκηνοθέτησε τις Δώδεκα καρέκλες. Μια κωμική (τι άλλο;) ιστορία απληστίας που διαδραματίζεται στη Σοβιετική Ένωση λίγα χρόνια μετά την Οκτωβριανή επανάσταση. Ένας πρώην αριστοκράτης μαθαίνει από την ετοιμοθάνατη πεθερά του ότι αυτή είχε τοποθετήσει έναν μεγάλης αξίας θησαυρό σε μία από τις δώδεκα καρέκλες της παλιάς τους τραπεζαρίας. Από κει και έπειτα, όπως αντιλαμβάνεστε, ξεκινάνε απίθανες καταστάσεις, ένα ανελέητο κυνηγητό ανεύρεσης αυτών των καρεκλών που διασκορπίστηκαν πριν χρόνια σε όλη τη Ρωσία. Μαζί με τον αριστοκράτη συνεργάζεται ένας νεαρός ζητιάνος και βασικό ρόλο στα... πάθη τους θα παίξει και ο ιερέας που άκουσε την εξομολόγηση της ετοιμοθάνατης.

Το διάσημο μυθιστόρημα των Ρώσων Ilf and Petrov μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο Brooks το 1970, μένοντας αρκετά πιστός στο βιβλίο. Βέβαια, μην περιμένετε να δείτε μια ταινία με το χαρακτηριστικό αναρχικό χιούμορ του· αυτό θα έρθει τέσσερα χρόνια αργότερα. Εδώ υπάρχει μια υποτυπώδης ιστορία, έχουμε καθαρά μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος και λίγη συγκίνηση. Λίγη όμως. Από ευτρέπελα αρκετά, αλλά οι ερμηνείες μπορεί να σας ξινήσουν λίγο· εκτός από αυτή του Dom DeLuise στο ρόλο του ιερέα. Αν σας θυμήσει και το Αγάπησα μια πολυθρόνα με τον Βουτσά δεν θα έχετε πέσει έξω.

Young Mr. Lincoln (Ο νεαρός κύριος Λίνκολν)

Ο παραγωγός Darryl F. Zanuck μαζί με τον John Ford έφτιαξαν την ταινία Young Mr. Lincoln από την αρχή μέχρι το τέλος. Λέγεται ότι ο Ford κατέστρεψε κάποιες αχρησιμοποίητες σκηνές έτσι ώστε να μην μπορούν οι παραγωγοί των στούντιο να τις χρησιμοποιήσουν μελλοντικά και να αλλάξουν το τελικό αποτέλεσμα. Η ταινία επικεντρώνεται στη χρονική εποχή όπου ο νεαρός και πολιτικά ανήσυχος Αβραάμ Λίνκολν ασκούσε το επάγγελμα του δικηγόρου στο Spingfield του Ιλινόις. Η φανταστική ιστορία στην οποία επικεντρώνεται η ταινία αφορά το φόνο ενός νεαρού από δύο αδέρφια με τον Λίνκολν να είναι αυτός που αναλαμβάνει την υπεράσπισή τους. Σ' αυτήν την ιστορία αναμειγνύονται με πολύ πετυχημένο τρόπο διάφορα πρόσωπα που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην πορεία της ζωής του μελλοντικού προέδρου. Μπορεί η επίλυση της δίκης να θύμιζε περισσότερο Πουαρό, δεν παύει η ταινία να είναι καλοφτιαγμένη, χαριτωμένη σε γενικές γραμμές και σίγουρα παρακολουθείται ευχάριστα, αλλά στο τέλος δεν σου αφήνει καμιά ιδιαίτερη «γεύση». Θα τη θυμόμαστε κυρίως για το εκπληκτικό μεϊκ-απ πάνω στον Henry Fonda (απίστευτη μύτη, πραγματικά!), ο οποίος αναγνωρίζεται μόνο από τη φωνή του!

The Spy Who Came In From The Cold

Έχουν περάσει κάποια χρόνια από τότε που διάβασα το βιβλίο του John Le Carre, αλλά από τότε δεν σταμάτησα να αναζητώ την ομώνυμη ταινία, The Spy Who Came In From The Cold με τον Richard Burton. Και τώρα, μετά τη θέασή της, μπορώ να πω ότι άξιζε η αναμονή. Αποτελεί μία από τις καλύτερες μεταφορές βιβλίων στη μεγάλη οθόνη. Γήινοι, ανθρώπινοι χαρακτήρες (και όχι «πολεμικές μηχανές») μπλέκονται σε ένα μεγάλο και επικίνδυνο «παιχνίδι» δολοπλοκιών και συνωμοσίας, όπου το είναι και το φαίνεσθαι μπερδεύει ακόμα και το θεατή. Να πούμε βεβαίως πως η ταινία δεν έχει καμία σχέση με τις σύγχρονες ταινίες κατασκοπίας. Σε αντίθεση με όσα έχουμε δει και βλέπουμε τελευταίως, εδώ κυριαρχεί η δύναμη του μυαλού και της πειθούς. Ζωές διακυβεύονται από παιχνίδια μυαλού σκακιστικής ακρίβειας. Η γρήγορη δράση και η σωματική βία είναι στοιχεία (σχεδόν) ανύπαρκτα. Ήρεμα πλάνα, μειλήχια(!) σκηνοθεσία από τον έμπειρο Martin Ritt, χαλαροί τόνοι και η ελάχιστη μουσική συμβάλλουν στην αύξηση της αγωνίας.

Σας συμβουλεύω: α) να δείτε την ταινία οπωσδήποτε, αφού β) έχετε αδιάσει το κεφάλι σας από ταινίες όπως Spy Game, Bourne και λοιπών. Έτσι, και παρόλο τα 40+ χρόνια που μας χωρίζουν από την ταινία και τα γεγονότα εκείνης της ψυχροπολεμικής εποχής, θα απολαύσετε την εγκεφαλική σύγκρουση Ανατολής-Δύσης και την εσωτερική πάλη του ήρωάς μας, που βλέπει τον εαυτό του να μάχεται σε έναν κόσμο που η ηθική έχει χαθεί προ πολλού.

Side Street

Η τελευταία noir ταινία του Anthony Mann το 1950, λίγο πριν αρχίσει να ασχολείται για τα επόμενα 8 χρόνια σχεδόν αποκλειστικά με το είδος του γουέστερν. Νεαρός ταχυδρόμος, παντρεμένος με εξίσου φτωχή κοπέλα, αποφασίζει να κάνει για πρώτη φορά στη ζωή του μια μικρή... ατασθαλία. Έχοντας για σκοπό να κλέψει από έναν εισαγγελέα μόνο 200 δολάρια, καταλήγει να έχει στα χέρια του 30.000 δολάρια που προέρχονταν από παράνομες δουλειές. Από τη μια μέρα στην άλλη, λοιπόν, βρίσκεται στη λάθος πλευρά του νόμου και αυτό τον οδηγάει στο μεγαλύτερο και πιο επικίνδυνο μπλέξιμο της ζωής του. Ένα μπλέξιμο απ' το οποίο αποφασίζει να ξεμπλέξει μόνος του και αναγκάζεται να αντιμετωπίσει όλα τα προβλήματά του όντας κυνηγημένος και από τους «κακούς» και από την αστυνομία.

Η ταινία Side Street αποτελεί ένα από τα καλύτερα και ταυτόχρονα αρκετά άγνωστα αμερικάνικα νουάρ και σε μεγάλο βαθμό μού θύμησε τη Γυμνή πόλη του Dassin, με την αφήγηση στην αρχή της ταινίας δηλαδή και τη συσχέτιση των άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπους σε μία κοινή ιστορία. Και μαζί με όλα αυτά, ο Mann κινηματογραφεί τη Νέα Υόρκη έτσι όπως θα ζήλευε και ένας... Martin Scorsese. Στο πρωταγωνιστικό ζευγάρι βρίσκουμε τους Farley Granger και Cathy O'Donnell που τους ξαναείδαμε μαζί να προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα πάλι σε εγκληματικό περιβάλλον στην (παρθενική) ταινία του Nicholas Ray Ο νόμος της μοίρας. Διαβάστε επιπλέον για το Side Street και στον Αναχωρητή!

Texas Hold 'em

Πάρα πολύ της μόδας τον τελευταίο καιρό το είδος του πόκερ που ακούει στο όνομα Texas Hold 'em. Και ο σημαντικότερος λόγος για τη διάδοσή του θα έλεγα ότι είναι το internet και τα διαδικτυακά παιχνίδια. Για όσους δεν γνωρίζουν μπορούν να δουν μερικές από τις παρακάτω ταινίες για να πάρουν μια γεύση.

Η πιο πρόσφατη είναι το Deal με τον Burt Reynolds σε ενδιαφέροντα ρόλο παλαίμαχου παίκτη του πόκερ που μαθαίνει τα κόλπα σε νεότερο και... πρωτοεμφανιζόμενο ταλέντο. Τίποτα ιδιαίτερο δεν έχει η ταινία, προβλεπόμενη ως εκεί που δεν πάει, βλέπεται μόνο για το χαρτί.

Το Lucky You είναι μια πιο σοβαρή προσπάθεια του Curtis Hanson, η οποία χρησιμοποιεί το παιχνίδι για να μας δείξει τη διαμάχη πατέρα-γιου και στο τραπέζι και στη διαταραγμένη σχέση τους. Eric Bana και Robert Duvall σε χαριτωμένη ταινία, που κι αυτή όμως ξεχνιέται γρήγορα.

Casino Royale: ο καινούριος James Bond μάς έδειξε ότι κι αυτός έχει πολύ καλή σχέση με την τράπουλα. Η ουσία της ταινίας επικεντρώνεται στο παιχνίδι πόκερ στο καζίνο και επειδή βρισκόμασταν στο 2006 το παιχνίδι δεν ήταν άλλο από το texas holdem, σε αντίθεση με το baccarat το οποίο ήταν το παιχνίδι που περιέγραφε στις σελίδες του βιβλίου του ο Ian Fleming.
Αλλά η σύγχρονη κινηματογραφική βίβλος του παιχνιδιού αποτελεί η ταινία Rounders του John Dahl, ο οποίος από το 1998 μάς παρουσίασε το παιχνίδι και τον εθισμό των νεαρών παικτών μ' αυτό. Δέκα χρόνια μετά, η ταινία βλέπεται ευχάριστα χάρη (και μόνο;) στο πλούσιο καστ και -χωρίς να έχεις απαιτήσεις- απολαμβάνεις το υπερβολικό παίξιμο του Malkovich.
Λέτε αυτή την παραμονή πρωτοχρονιάς να το γυρίσουμε από την 21 στο πόκερ;

The Talk of the Town (Ανθρώπινη δικαιοσύνη)

Στα πρώτα 5 λεπτά της ταινίας Talk of the Town βλέπουμε και μαθαίνουμε γιατί ο Cary Grant είναι το θέμα της ημέρας· ένας εμπρησμός στο εργοστάσιο που δούλευε και κόστισε τη ζωή ενός ανθρώπου και για τα οποία κατηγορείται ο ίδιος. Προφυλακίζεται αλλά αυτός το σκάει και χτυπημένος κρύβεται στο σπίτι μιας φίλης του. Αυτή δεν είναι άλλη από την Jean Arthur, με την οποία ξανασυνεργάζεται ο Grant μετά τους Αγγέλους. Την ίδια στιγμή εμφανίζεται ο Ronald Colman, ο οποίος υποδύεται τον καθηγητή νομικής που νοίκιασε το σπίτι για το καλοκαίρι. Και εκεί που νόμιζες ότι θα δεις μια καθ'όλα σοβαρή ταινία, καταλαβαίνεις ότι αυτό δεν θα γίνει ποτέ. Διότι, αυτό που θα ακολουθήσει είναι μια (και κωμική) «πάλη» μεταξύ του θεωρητικού υπέρμαχου του δικαίου εναντίον του ρεαλιστή αγωνιστή. Και στη μέση, η κοπελιά που νιώθει να την φλερτάρουν και οι δύο άντρες και δεν μπορεί να αποφασίσει ποιον να διαλέξει. Μία από τις καλύτερες ταινίες του George Stevens, στην οποία εξισορροπεί με μαεστρία το κωμικό με το δραματικό στοιχείο (με την πλάστιγγα να γέρνει φυσικά προς το πρώτο). Υποψήφια και για 7 όσκαρ στην εποχή της.

The Palm Beach Story (Πού βρίσκει λεφτά η γυναίκα μου;)

You have no idea what a long-legged woman can do without doing anything.

Η παραπάνω φράση θα μπορούσε να αποτελεί τη σύνοψη της ταινίας The Palm Beach Story (για να μην προσθέσω και την πραγματική ζωή). Ο κατεξοχήν σεναριογράφος και μετέπειτα σκηνοθέτης Preston Sturges μάς έχει απασχολήσει αρκετά τελευταία. Αυτή η ταινία, που ανακαλύψαμε από το 1942 και φέρει την υπογραφή του, έχει για πρωταγωνίστρια την Claudette Colbert, η οποία παρόλο που αγαπάει τον άντρα της (Joel McCrea), τον αφήνει στα «κρύα του λουτρού» επειδή δεν βγάζει λεφτά για να τους συντηρήσει. Τον αφήνει να δουλέψει ήσυχα και μόνος του, ενώ αυτή παίρνει τους δρόμους προς αναζήτηση πλουσίου συζύγου. Ο... παρατημένος με χίλια ζόρια θα την ακολουθήσει και ύστερα από πολλά διασκεδαστικά ευτράπελα θα την βρει στο Palm Beach να κάνει παρέα με έναν από τους πιο πλούσιους αμερικανούς. Υποδυόμενοι τα αδέρφια, θα προσπαθήσουν να βρουν τον τρόπο να ξεμπλέξουν. Κοφτεροί και κυνικοί διάλογοι μέσα από καταστάσεις που ήταν πολύ μπροστά για την εποχή τους. Η γυναίκα να έχει το πάνω χέρι; Όσο και αν ίσχυε στην πραγματικότητα, κανένας άλλος σκηνοθέτης της εποχής δεν το έδειξε με τόσο τολμηρό τρόπο.

Elmer Gantry (Είμαστε διεφθαρμένοι;)

When I was a child, I spake as a child, I understood as a child. When I became a man, I put away childish things. St. Paul. First Corinthians. Thirteen eleven.

Το 1960, μαζί με τους Ασυγχώρητους, ο Burt Lancaster πρωταγωνίστησε στην ταινία Elmer Gantry. Υποδυόμενος τον ομώνυμο χαρακτήρα τού όχι και τόσο αγίου ανθρώπου (για την ακρίβεια, έναν μπεκρή, γυναικά πωλητή) που γίνεται ιεροκύρηκας εν μια νυκτί, κέρδισε το πολυπόθητο βραβείο όσκαρ για την ερμηνεία του για πρώτη και τελευταία φορά (14 χρόνια κινηματογραφικής καριέρας και 31 ταινίες, μέχρι εκείνη τη στιγμή). Η συμπρωταγωνίστρια Jean Simmons έπαιξε τη νεαρή «απόστολο» για χάρη της οποίας ασπάστηκε o Elmer τη θρησκεία τους και χάρη στον δυναμικό του χαρακτήρα και τη λαϊκή αντιμετώπιση των θεολογικών θεμάτων κατάφερε να μαζέψει τα λεφτά που χρειαζόντουσαν για να χτίσουν μια ευπρεπή και σωστή εκκλησία. Μέχρι τότε, τα κηρύγματά τους λάμβαναν χώρα σε σκηνές στημένες στο ύπαιθρο· κάτι σαν τσίρκο. Η ερμηνεία της Simmons αγνοήθηκε από την ακαδημία, αλλά όχι και αυτή της δευτεραγωνίστριας Shirley Jones, η οποία για το μικρό ρόλο της πόρνης που παγιδεύει και εκβιάζει τον ούτως ή άλλως οπορτουνιστή Gantry, έφυγε από την ακαδημία με το βραβείο του β' γυναικείου ρόλοy. Όλα αυτά όμως δεν θα είχαν αξία αν δεν ενορχηστρώνονταν από τη σκηνοθετική μπακέτα του μεγάλου Richard Brooks, ο οποίος παρόλο που δεν βρέθηκε υποψήφιος για τη σκηνοθεσία, κατάφερε και κέρδισε το (μοναδικό και γι'αυτόν) όσκαρ σεναρίου. Ένα σενάριο που βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του νομπελίστα Sinclair Lewis.

L' Armée des Ombres (Η μεγάλη στρατιά των αφανών ηρώων)

Με τις περισσότερες ταινίες του, ο Jean-Pierre Melville μάς σύστησε τους ανθρώπους του υποκόσμου και τους κανόνες με τους οποίους ζούσαν. Μαζί με τα όνειρά τους για καλύτερη ζωή, είδαμε και τις προσπάθειες επιβίωσης απέναντι σε αντιπάλους που εκπροσωπούσαν το νόμο. Στην ταινία L' Armée des Ombres του 1969 ισχύουν οι ίδιοι κανόνες, μόνο που αλλάζει το περιβάλλον και οι... στολές. Βρισκόμαστε στη Γαλλία της γερμανικής κατοχής του '40 και απ'τη μια μεριά έχουμε τους ανθρώπους της αντίστασης που ζουν μοναχικά και δρουν στο περιθώριο και απ'την άλλη τους γάλλους ρουφιάνους αστυνομικούς που συνεργάζονται με τους γερμανούς κατακτητές. Η εμπιστοσύνη εδώ παίζει τον πρωτεύοντα ρόλο, αφού είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.

Αφήγηση από πολλές οπτικές γωνίες, μακριές σιωπές και λιγοστούς διαλόγους, με τα βλέματα να είναι αυτά που «γράφουν» στην κάμερα. Μια ταινία φόρος-τιμής στους... αφανείς ήρωες της γαλλικής αντίστασης (όπως «έγραψε» και ο έλληνας μεταφραστής της εποχής). Πλούσιο καστ με μερικούς από τους μεγαλύτερους ευρωπαίους σταρ της εποχής και τους ίδιους πρωταγωνιστές με τη Δεύτερη πνοή: Lino Ventura, Paul Merisse και μαζί τους η Simone Signoret και ο μπαμπάς του Vincent Cassel, o Jean-Pierre. (ακόμα) Μία από τις καλύτερες ταινίες του κορυφαίου γάλλου δημιουργού.

The Woman in the Window (Η γυναίκα της βιτρίνας)

Φιλμ νουάρ με δόσεις μελοδράματος ή το ανάποδο; Η ταινία The Woman in the Window αποτελεί την πρώτη συνεργασία του σκηνοθέτη Fritz Lang με τον Edward G. Robinson (η δεύτερη είναι η Σκύλα που ακολούθησε ένα χρόνο μετά) στο ρόλο ενός μεσήλικα καθηγητή που θα πάθει την πλάκα του με μια όμορφη αλλά άγνωστή του γυναίκα. Η γνωριμία του μαζί της όμως θα έχει αναπάντεχη εξέλιξη, όταν θα εισβάλλει στο σπίτι της ο βίαιος εραστής της. Όντας σε αυτοάμυνα, ο καθηγητής θα τον σκοτώσει με ένα ψαλίδι και πάνω στην ταραχή τους θα αποφασίσουν να ξεφορτωθούν το πτώμα και να κάνουν τους... «ψόφιους κοριούς».

Μέσα σε λίγες ώρες, ο κόσμος του συντηρητικού καθηγητή γκρεμίζεται από αυτή τη γνωριμία του με τη μοιραία γυναίκα. Αυτό που ακολουθεί είναι μία ενορχηστρωμένη κάθοδος προς ένα βλοσυρό τέλος. Η αγωνία του ήρωά μας εντείνεται καθώς βρίσκεται (ας πούμε) αναγκασμένος να παρακολουθήσει τις έρευνες που κάνει ο εισαγγελέας και φίλος του για την ανεύρεση του δολοφόνου. Με αργά αλλά σταθερά βήματα, οδηγείται ολοένα και περισσότερο προς τη σύλληψη, αφού τα λάθη που κάνει είναι πολλά. Η Joan Bennett (εδώ σε έναν από τους καλύτερους ρόλους της) μαζί με τον κακό της υπόθεσης Dan Duryea και τον Robinson πρωταγωνίστησαν όλοι μαζί και στην επόμενη ταινία του Lang, τη Σκύλα όπως προείπαμε. Ο Raymond Massey συμπληρώνει το καστ στο ρόλο του οξυδερκούς εισαγγελέα. Το σενάριο της ταινίας έγραψε ο πολύ καλός Nunnally Johnson, προερχόμενο από το διήγημα "Once Off Guard" του J.H. Wallis.

Gun Fury (Στα σύνορα του Μεξικού)

Στο Gun Fury του 1953 συναντάμε τον νεαρό Rock Hudson σε έναν από τους πρώτους του πρωταγωνιστικούς ρόλους και την Donna Reed λίγο καιρό μετά τη συμμετοχή της στο Όσο υπάρχουν άνθρωποι και λίγους μήνες πριν κερδίσει το όσκαρ β' γυναικείου ρόλου. Εδώ πάντως δεν χρειάζονται μεγάλες υποκριτικές απαιτήσεις. Υποδύονται ένα αρραβωνιασμένο ζευγάρι που ταξιδεύουν σε μια άμαξα που πέφτει θύμα μιας συμμορίας ληστών. Καθώς πάει ο Hudson να το παίξει ήρωας, τραυματίζεται και οι ληστές τον αφήνουν στην ερημιά για πεθαμένο. Παίρνουν τα χρήματα και μαζί παίρνουν όμηρο και την Reed. Όταν αυτός συνέρχεται, αρχίζει το (σχεδόν) ατελείωτο κυνηγητό με την δράση να τελειώνει πραγματικά στο τελευταίο λεπτό. Κλασικίζων γουέστερν από τον Raoul Walsh, με χαρακτηριστικούς καλούς και γραφικούς κακούς, αλλά έξοχη έγχρωμη φωτογραφία. Είναι και μικρό σε διάρκεια οπότε θα έλεγα ότι βλέπεται ευχάριστα.

The Unforgiven (Οι ασυγχώρητοι)

Όχι του Clint Eastwood, αλλά του John Huston, ή για να είμαστε πιο ακριβείς, μια ταινία του Burt Lancaster και της ομάδας παραγωγής του, την Hecht-Hill-Lancaster. Πέρα από τον πρωταγωνιστή της και αρχηγό της οικογένειας γελαδάρηδων, η ταινία The Unforgiven περιλαμβάνει την Audrey Hepburn σε εντελώς ασυνήθιστο για αυτήν ρόλο και περιβάλλον (αυτό της άγριας δύσης) ως υιοθετημένη κόρη. Συναντάμε επίσης την πάλαι ποτέ σταρ της βωβής εποχής, την Lilian Gish στο ρόλο της μάνας που κρατάει σε ισορροπίες το σπίτι και τον Audie Murphy σε ακόμα έναν ρόλο καουμπόι, παίζοντας τον αδερφό του Λάνκαστερ. Αυτή η οικογένεια γελαδάρηδων έρχεται αντιμέτωπη με έναν γέρο παρείσακτο που προσπαθεί να πάρει εκδίκηση για κάτι που έγινε στο παρελθόν, κάτι για το οποίο μόνο η μάνα γνωρίζει.

Σε χαμηλούς τόνους και ρυθμούς κυλάει το πρώτο μισό της ταινίας, συστήνοντάς μας την οικογένεια και τις συνήθειές της. Η αποκάλυψη του μυστικού της οικογένειας όμως θα περιπλέξει τα πράγματα και θα βγάλει στη φόρα το ρατσιστικό μένος της τοπικής κοινωνίας. Η οικογένεια θα βρεθεί αντιμέτωπη στο τέλος με του Ινδιάνους που θα ζητήσουν τα... «πατρογονικά» τους δικαιώματα, με παρόμοιο τρόπο όπως ο John Wayne στην Αιχμάλωτη της ερήμου. Μόνο ο Huston θα μπορούσε να προκαλέσει με μια τέτοια ταινία εν έτη 1960 (ίσως και ο Samuel Fuller), αλλά κι αυτός έμπλεξε με τις ιδιαιτερότητες των παραγωγών. Έτσι η ταινία αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην δράση και στο ιδιαίτερα προκλητικό της θέμα, αφήνοντας στο τέλος μια μέτρια γεύση.

Man of the West

Εβδομάδα γουέστερν για τον υπογράφοντα ήταν η βδομάδα που μας πέρασε, και η πρώτη ταινία που είδαμε ήταν Ο άνθρωπος της δύσης, ένα western με την χαρακτηριστική υπογραφή του Anthony Mann, το οποίο αποτέλεσε την τελευταία ταινία του είδους για τον σκηνοθέτη, λίγο πριν αναλάβει τα επικά δράματα. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο δεν βρίσκουμε τον Jimmy Stewart αλλά τον Gary Cooper σε έναν ρόλο που κι αυτόν του πηγαίνει γάντι, φυσικά· αυτόν ενός αινιγματικού τύπου που περνάει από μια πόλη για να πάρει το τρένο και συστήνεται με διαφορετικά ονόματα σε αυτούς που τον ρωτάνε. Όταν μια συμμορία επιχειρήσει να ληστέψει το τρένο, θα βρεθεί μπλεγμένος και θα αναγκαστεί να αναλάβει δράση. Θα ξεμείνει όμως στην ερημιά μαζί με δύο άτυχους συνεπιβάτες, μια κοκέτα τραγουδίστρια και έναν ηλικιωμένο πολυλογά τζογαδόρο. Για να επιβιώσουν, οδεύουν προς ένα εγκαταλλειμένο καταφύφιο, μη γνωρίζονας ότι εκεί έχει στρατοπεδεύσει η συμμορία των ληστών που έχει για αρχηγό έναν παλιό του γνώριμο.

Ψυχολογικών προεκτάσεων, κυρίως, η ταινία του Μann, έτσι όπως μας είχε συνηθίσει. Ο πρωταγωνιστής έχει άσχημο παρελθόν από το οποίο θέλει να ξεφύγει αλλά δεν μπορεί. Παιχνίδια πίσω από την πλάτη, εκβιασμοί και ψυχολογική βία επικεντρώνουν το ενδιαφέρον μας στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, αφήνοντας τις σφαίρες και τα όπλα να μιλήσουν μόνο στο τέλος. Ο Lee J. Cobb σε δεύτερο ρόλο αποδεικνύει γιατί ήταν ένας από τους πιο μεγάλους ηθποποιούς.