La bataille d'Alger (Η μάχη του Αλγερίου)

Σαν ντοκιμαντέρ, αλλά και καθόλου. Από τη μία, η βία των Γάλλων στρατιωτικών ενώ, από την άλλη, τα «κόλπα» του ανταρτοπόλεμου των Αλγερινών. Βία στη βία μέχρι κάποιος να οπισθοχωρήσει. Ποιος όμως θα είναι αυτός που θα κάνει το πρώτο βήμα... προς τα πίσω; Συγκλονιστική ταινία, που παίρνει σαφή θέση ενάντια στους κατακτητές, και καλά κάνει! Ο ιμπεριαλισμός των πάλαι ποτέ αυτοκρατοριών ήρθε τελικά σε σύγκρουση με τους απλούς ανθρώπους και έφαγε τα μούτρα του. Η μάχη του Αλγερίου είναι ένα ιστορικό φιλμ του παγκόσμιου κινηματογράφου. Κέρδισε το Χρυσό Λέοντα στη Βενετία το '66, ήταν υποψήφιο για όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας στα βραβεία του '67 και πάλι υποψήφιο για όσκαρ σεναρίου και σκηνοθεσίας στην τελετή του '69! Το ότι δεν προβλήθηκε στη Γαλλία μέχρι πρότινος, πιστεύω είναι κατανοητό.

Riso Amaro (Πόθοι στους βάλτους)

Η επιβίωση στην επαρχία της Ιταλίας του μεταπολέμου έχει αγροτική, χειρωνακτική, σκληρή δουλειά. Έχει και όνειρα για μια καλύτερη ζωή. Για κάποιους, τα πεζά τους όνειρα θα εκπληρωθούν από τον ιδρώτα της δουλειάς τους. Κάποιοι άλλοι, όμως, δεν θα πουν όχι σε κλεμμένα κολιέ που μπορεί να τους οδηγήσουν στα πλούτη και σε μια αλλαγή σελίδας της ζωής τους. Η Doris Dowling θα κρύψει τα κλοπιμαία του εραστή της Vittorio Gassman και θα βρει δουλειά στους ορυζώνες για να κρυφτεί από τις Αρχές. Θα γνωρίσει τη Silvana Mangano, που θα αποσπάσει τα μυστικά της. Θα γνωρίσει όμως και το λοχαγό του στρατού Raf Vallone, στον οποίο θα δει ότι υπάρχει και ζωή πέρα από τον άξεστο γκόμενο της. Τα ανθρώπινα πάθη όμως θα οδηγήσουν τα πράματα στα άκρα και η εκτόνωση του δράματος θα έρθει μέσα από μια βίαιη κατάληξη. Η τελική σεκάνς με το ρύζι που παίρνει τη θέση του χώματος (θα δείτε και θα καταλάβετε) είναι απλά εκπληκτικά συγκινητική. Το Riso Amaro θα λέγαμε ότι είναι επηρεασμένο από τον ιταλικό ρεαλισμό, με αρκετά στοιχεία film-noir, ό,τι πρέπει για τους σινεφίλ. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Giuseppe De Santis, γνωστός για το σενάριο του Οσεσιόνε του Βισκόντι. Ανάμεσα στους οκτώ(!) που υπέγραψαν το σενάριο της ταινίας, βρίσκουμε (πέρα από το σκηνοθέτη) και τον Mario Monicelli.

Ravenous (Τα αρπαχτικά)

Η επιτυχία του L.A. Confidential ανέδειξε τους νεαρούς και άγνωστους στο ευρύ κοινό πρωταγωνιστές του. Ο πρώτος (Russell Crowe) έγινε μεγάλος σταρ με εμπορικές επιτυχίες και βραβεία όσκαρ. Ο δεύτερος (Guy Pearce) ακολούθησε έναν πιο μοναχικό και (κάπως) περισσότερο καλλιτεχνικό δρόμο. Αυτός ο δρόμος τον έφερε δύο χρόνια μετά, το 1999, στα πλατώ της ταινίας Ravenous, έχοντας για συμπρωταγωνιστή άλλον ένα (βρετανό) ηθοποιό που έγινε διάσημος στα 90’s (Robert Carlyle) αλλά πολύ σύντομα εξαφανίστηκε κι αυτός από το λαμπερό χολιγουντιανό (και όχι μόνο) προσκήνιο, επιλέγοντας να συμμετέχει σε πιο μικρές παραγωγές.

Η ταινία παρουσιάζει μια ομάδα στρατιωτικών στα βουνά της Άγριας Δύσης, μετά τον αμερικανικό εμφύλιο, να φυλάνε ένα απομονωμένο οχυρό. Εκεί θα τοποθετηθεί ο... δειλός αξιωματικός Pearce, με δυσμενή μετάθεση. Εκεί θα εμφανιστεί ο Carlyle ως ο μοναδικός επιζών μιας ομάδας αποίκων που χάσανε το δρόμο τους στα βουνά και αποκλείστηκαν από τα χιόνια σε μια σπηλιά. Ο ερχομός του στο οχηρό θα τους αλλάξει τα φώτα και τις... γευστικές συνήθειες! Από τις σπάνιες ταινίες που υπογράφει τη σκηνοθεσία γυναίκα, ειδικά στο είδος του τρόμου, με το αποτέλεσμα να είναι, αναπάντεχα, παρά πάνω από καλό! Μετά από τόσα χρόνια και την ελάχιστη αναγνώριση που έχει, μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε και καλτ.

Spoorloos

Δεν υπάρχει τίποτα φανερά τρομακτικό στην ολλανδο-γαλλικής παραγωγής ταινία Spoorloos (=που δεν αφήνει ίχνη). Κι όμως, η περιέργεια για τη λύση του μυστηρίου, η διάχυτη ανησυχία για την τελική έκβαση της εξαφάνισης, η εξαρχής παρουσίαση του ανθρώπινου «κακού» της υπόθεσης, δεν σε κάνουν να νιώθεις και πολύ άνετα. Κι αν νομίζετε ότι η ταινία κυλάει «αργά» κι αν δεν σας αρέσουν τα γαλλικά και τα ολλανδικά, τότε κάτσατε να δείτε λάθος ταινία. Εκτός κι αν δεν είδατε το τέλος. Δεν είδατε το φινάλε; Αυτό που μπορεί να στιγματίσει οποιαδήποτε ταινία και μπορεί είτε να αποθεώσει ένα έργο είτε να το χαντακώσει; Σίγουρα δεν ισχύει το δεύτερο στην περίπτωσή μας εδώ. Ο ελληνικός τίτλος που δόθηκε στην ταινία σε ένα φεστιβάλ (σε ποιο;) ήταν «Χωρίς ίχνος» και ο αγγλικός "Vanishing". Γυρίστηκε και σε αμερικανικό ριμέικ από τον ίδιο σκηνοθέτη, τον George Sluizer, το 1993 με τους Jeff Bridges, Kiefer Sutherland και Sandra Bullock να πρωταγωνιστούν. Δεν ξέρω γιατί δεν έτυχε να το δω ποτέ...

Υ.Γ. Για αυτή την προβολή, υπεύθυνος ήταν... ο Oldman! Αλλά ρίξτε και ένα επιπλέον διάβασμα από τον σινε-τέντα.

The Cars That Ate Paris

Μια από τις πρώτες ταινίες του αυστραλού σκηνοθέτη Peter Weir αποτελεί η ταινία τρόμου The Cars That Ate Paris, όπου Paris είναι ένα μικρό χωριό της Αυστραλίας. Και τι σημαίνει ο τίτλος; Αυτό που διαβάσατε. Οι κάτοικοι του Paris προκαλούν ατυχήματα (και σκοτωμούς φυσικά) στους ξένους και τους παρείσακτους με τα εξωπραγματικά αυτοκίνητά τους, αλλά θα την πάθουν τελικά εκ των έσω. Οι νέοι θα θελήσουν να αλλάξουν το στάτους κβο και αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι... αυτό που λέει ο τίτλος. Πιο καλτ, b-movie έργο εξ Αυστραλίας δεν νομίζω να βρείτε πουθενά! Και δε νομίζω τότε να πίστευε κανείς ότι ο κύριος Weir θα είχε τέτοια κινηματογραφική εξέλιξη.

Shivers

Ακόμα και για τα δεδομένα της δεκαετίας του '70, η ταινία Shivers του David Cronenberg (που γυρίστηκε σε δεκαπέντε μέρες μόνο) θεωρείται b-movie και μόνο. Πρόκειται για μια ταινία τρόμου, με εντονότατες σεξουαλικές αναφορές και με μεταλλαγμένο το βαμπιρικό μύθο, η οποίο απευθύνεται αποκλειστικά στους φίλους των καλτ ταινιών. Όλο το πρώιμο κινηματογραφικό σύμπαν του κυρίου Cronenberg, το επονομαζόμενο ως «αφροδίσιου τρόμου», βρίσκεται εδώ. Είναι η πρώτη ταινία που τον έκανε διάσημο σε καλτ κινηματογρα-φικούς κύκλους.

Make Way for Tomorrow (Τόπο στα νειάτα)

Το χαμένο διαμάντι του κλασικού Χόλιγουντ, που επανακυκλοφόρησε η criterion και γνωρίσαμε και εμείς οι νεότεροι. Ο παλαίμαχος σκηνοθέτης Leo McCarey, ένα χρόνο μετά το θάνατο του πατέρα του και την ίδια χρονιά με την οσκαρική του βράβευση για την κωμωδία The Awful Truth (με τον Cary Grant), μετέφερε στη μεγάλη οθόνη το Make Way for Tomorrow, που ήταν βασισμένο στο θεατρικό των Helen & Nolan Leary, που με τη σειρά του ήταν βασισμένο στο μυθιστόρημα "The Years Are So Long" της Josephine Lawrence. Πρόκειται για την ιστορία ενός ηλικιωμένου ζευγαριού που του παίρνουν το σπίτι οι τράπεζες για χρέη, αναγκάζονται να ζήσουν χωριστά στα σπίτια των πέντε παιδιών τους, πότε εδώ και πότε εκεί αλλά ποτέ μαζί και νιώθοντας ανεπιθύμητοι! Το τελευταίο μισάωρο του έργου στο οποίο ο McCarey μάς δείχνει το πεντάωρο που περνάει μαζί το ζευγάρι, μέχρι να ξαναχωρίσουν οι δρόμοι τους για άλλους πέντε-έξι μήνες, είναι απλά σπαρακτικά τέλειο. Η συγκίνηση αναδύεται μέσα από τη σκηνοθετική απλότητα και τα βλέματα των δύο πρωταγωνιστών, δημιουργώντας την απόλυτη ίσως ταινία-φόρο τιμής στην τρίτη ηλικία. Το στενάχωρο, αντι-χολιγουντιανό τέλος για το οποίο επέμεινε ο McCarey, δεν άρεσε στον πρόεδρο της Paramount, τον Adolph Zukor, κάτι που οδήγησε τελικά στη μη ανανέωση του συμβολαίου του πρώτου με την εταιρεία του δεύτερου.

Δύσκολη ταινία για νεαρό σε ηλικία κοινό. Λόγω κάποιων παραπλήσιων γεγονότων τα τελευταία δύο χρόνια, ο υπογράφων βρήκε αρκετά σημεία να ταυτιστεί. Ρίξτε επιπλέον διάβασμα.

The Hound of the Baskervilles (Το στοιχειό των Μπάσκερβιλ)

Αρκετά «σκοτεινό» εργάκι, με την πνιγηρή ομίχλη και τους περίεργους ήχους να εντείνει το σασπένς και τον άγριο σκύλο που καραδοκεί να ενισχύει το αίσθημα του τρόμου. Η ταινία The Hound of the Baskervilles αποτελεί μία από τις πολλοστές μεταφορές έργου του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ με ήρωα τον Σέρλοκ Χολμς και τον Δρ. Γουάτσον, αλλά αυτή η εκδοχή του 1939 ίσως είναι και η καλύτερη που γυρίστηκε την κλασική εποχή του Χόλιγουντ. Είναι η πρώτη ταινία της 20^th Century Fox με ήρωα τον Χολμς, έναν ρόλο που υποδύθηκε ο βρετανός Basil Rathbone. Η επιτυχία της ταινίας ήταν τόσο μεγάλη που οδήγησε σε 13 συνέχειες, παρακαλώ, μέσα σε 6 χρόνια! Αυτό, βέβαια, σημάδεψε τον κύριο Rathbone και αποτέλεσε εν τέλη τροχοπέδη στην εξέλιξη της καριέρας του. Όλα τα στοιχεία του Χολμς, όπως τον σκιαγράφησε ο συγγραφέας, υπάρχουν εδώ: η πίπα, το βιολί, οι μεταμφιέσεις, ακόμα και η... βελόνα! Και η σκηνή της επίθεσης του σκύλου στο τέλος του έργου είναι μία από τις πιο τρομακτικές που είδαμε σε προπολεμική ταινία!

The Caddy (Δατς αμόρε)

Άλλη μια ταινία του κωμικού διδύμου Μάρτιν και Λιούις, από τη χρονιά του 1953, με ασπρόμαυρη φωτογραφία. Θα λέγαμε ότι το The Caddy είναι από τις καλές ταινιές τους, με μια, κάποια, ενδιαφέρουσα πλοκή. Περιέχει φυσικά αρκετά γκαγκς του Τζέρι Λιούις (μέσα στην υπερβολή πάντα αλλά όχι «υπερβολικά») και αρκετά τραγούδια του Ντιν Μάρτιν, με το πασίγνωστο πλέον That's amore να ξεχωρίζει και να είναι αυτό που σου μένει στο μυαλό στο τέλος. Ως και οι μεταφραστές της εποχής ψιλιάστηκαν την απήχηση του τραγουδιού και τιτλοφόρησαν το έργο στα ελληνικά... Δατς αμόρε!

Μας στεναχώρησε λίγο (στο έργο) η υπεροψία του Μάρτιν και το ότι δεν μετανιώνει ούτε ζητάει συγγνώμη από το φίλο του για τα καψόνια που του κάνει. Σε αντίθεση δηλαδή με τα υπόλοιπα εργά του κωμικού ζευγαριού... Εν συντομία: βλέπουμε πώς δημιουργήθηκε το διάσημο κωμικό δίδυμο των Τζο Άντονι και Χάρβεϊ Μίλερ (με τις εικόνες του πλήθους στην αρχή του έργου να είναι πραγματικές). Η επιτυχία των οποίων προήλθε μέσα από το... γκολφ! Τα υπόλοιπα... επί της οθόνης!

Riot in Cell Block 11

Οι ταινίες με τη ζωή στις φυλακές αποτελεί αγαπημένο θέμα του Χόλιγουντ. Τη δεκαετία του '50, που τα πράματα είχαν σαφώς βελτιωθεί από την εποχή των προηγούμενων χρόνων και των καταναγκαστικών έργων, οι εξεγέρσεις έγιναν πάλι της μόδας με επίκεντρο τα δικαιώματα των φυλακισμένων και τις συνθήκες κράτησής των. Μία τέτοια παρουσιάζει ο Don Siegel στην σκληρή, γεμάτη τεστοστερόνη, δευτεροκλασάτη ταινία με τον τίτλο Riot in Cell Block 11 (ελληνιστί: Η ανταρσία άρχισε στο κελί 11) και μας δείχνει όλα τα στάδια της εξέγερσης, πώς αντιμετωπίζουν τους ομήρους, τις απαιτήσεις τους με την παρουσία δημοσιογράφων και πολιτικών αλλά και το ρεαλιστικό τέλος. Ο διευθυντής της φυλακής είναι η μόνη σωστή φωνή που ζητούσε εδώ και χρόνια να βελτιωθούν οι συνθήκες των σωφρονιστικών ιδρυμάτων, αλλά οι πολιτικοί κώφευαν και δεν έδιναν τα απαραίτητα κονδύλια. Το αποτέλεσμα... αυτό που βλέπουμε επί της οθόνης. Η εμπορική επιτυχία του έργου ήταν πολύ μεγάλη και οδήγησε παραγωγό και σκηνοθέτη να συνεργαστούν στο ακόμα πιο πετυχημένο και καλτ πλέον Invasion of the Body Snatchers.

Trust

Το ιδιόμορφο αλλά υπέρ-γοητευτικό κινηματογραφικό σύμπαν του ανεξάρτητου δημιουργού Hal Hartley είναι εδώ. Με τον μόνιμο ηθοποιό/συνεργάτη του, τον Μάρτιν Ντόνοβαν και όλη την 90's αισθητική, ή καλύτερα, τη μετάβαση από τα 80's! Οι οικογενειακές σχέσεις, τα ζευγάρια, ο έρωτας, η ζωή και ο θάνατος, αλλά και η επίδραση της τηλεόρασης είναι λίγα από τα θέματα που κεντρίζουν το ενδιαφέρον του σκηνοθέτη, έτσι όπως δεν τα έχετε δει πουθενά αλλού, σίγουρα! Μήπως το Trust έγινε η αγαπημένη μου ταινία του Hartley; Κορυφαία φατσούλα η πρωταγωνίστρια Adrienne Shelly, που δολοφονήθηκε δυστυχώς πριν 5 χρόνια, 40 χρονών, από διαρρήκτη που είχε μπει στο σπίτι της.